Column Yuri Michielsen euver Limburgs Taolbeleid

Yuri Michielsen is vaan meining tot de Nederlandse euverheid ’t Fries en ’t Limburgs oonterech versjèllend behandelt. Heer waarsjouwt ouch deveur um al te gemekelek de juridische erkinning volgens ’t Europees Handves op te geve in ruil veur e zoegenaomp convenant mèt de euverheid in Den Haag, wat väöl minder zekerheid beejt. Lees hei wat heer dao-euver te vertèlle heet.

Nui Limburgs taolbeleid: E convenant is driefzand veur ‘t Limburgs

Sinds e paar maond gief ‘t weer volop discussie euver e nui Limburgs taolbeleid. De Provincie Limburg heet de Raod veur ‘t Limburgs gevraog ‘n nui visienota veur te lègke. De vraog is of ‘n wijer erkinning vaan ‘t Limburgs nao Fries model moot koume óf e nui taolbeleid op basis vaan ‘n door de Nederlandse euverheid aongebooje convenant? Wat veur ‘ne weeg beejt de mieste vastegheid veur e volwierdeg taolbeleid veur ‘t Limburgs?

Sinds 1997 is ‘t Limburgs door de national euverheid erkind gewore es regionaol taol oonder ‘t Europees Handves veur regionaol taole en taole vaan minderhede. Die erkinning gelt ouch veur ‘t Fries en ‘t Lieg Saksisch. De naodrök geit hei evels ligke op ‘t Fries en ‘t Limburgs.

‘t Handves is door de Raod vaan Europa in ‘t leve gerope veur regionaol taole besjerming te beeje. Regionaol taole zien dèks in ‘n achterstandspositie ten opziechte vaan nationaol taole gekoume. Door wètteleke maotregele, taolbeleid en financering veur gebruuk in ‘t openbaar leve, in ‘t oonderwies en de media höbbe z’ch nationaol taole (zoe wie ‘t Nederlands) ‘n dominante positie versjaf. Dat heet oonder aandere geveurd tot ‘n aofnaome in ‘t gebruuk vaan regionaol taole en dèks e stigma veur kallers devaan. ‘t Gief veural ouch wètteleke en financieel hindernisse, die ‘t gebruuk en de aonpassing vaan de regionaol taol aon de modernen tied zier belestege. ‘t Handves beoug de regionaol taole te besjerme door ze väöl vaan de rechte en meugelekhede te beeje die ouch veur nationaol taole besjikbaar zien.

Oonder ‘t Handves is ‘t Limburgs zjus zoe zier ‘n regionaol taol wie ‘t Fries, wiewel mèt minder rechte. Deil II Handves mèt doelstèllinge en beginsele is op allebei de taole vaan touwpassing verklaord. Evels, allein veur ‘t Fries heet de nationaol euverheid ziech geboonde aon de rechte en verpliechtinge die veurtvleuje oet Deil III um ‘t gebruuk in ‘t openbaar leve te stiepe.

De Nederlandse euverheid heet ziech vaanaof ‘t begin geweigerd häör verpliechtinge veur ‘t Limburgs oonder ‘t Handves nao te koume, allewel ze die veur ‘t Fries wél naokump. De Raod vaan Europa, touwziechhawwer op de naoleving vaan ‘t Handves, is ‘t neet ins mèt die oongelieke behandeling vaan ‘t Limburgs ten opziechte vaan ‘t Fries. Allein Deil II touwpasse verhèlt ziech euvereges gespanne tot de geis vaan ‘t Handves, umtot Deil III de essentie vaan de besjerming beujt. In de praktiek höbbe zier wieneg verdraagspartije veur allein touwpassing vaan Deil II gekoze en is de Nederlandse Staot heimèt de boetestäönder binne Europa.

Nao twinteg jaor drök door de Raod vaan Europa is de Nederlandse euverheid noe wel bereid häör hajding te verandere, umtot Nederland is geïsoleerd binne Europa. De nationaol euverheid verstoet tege ‘t Handves door häör verpliechtinge veur ‘t Limburgs (en ‘t Lieg Saksisch) neet nao te koume. Den Haag oonderhandelt daorum mèt ripprizzentante vaan ‘t Lieg Saksisch euver e ‘convenant’, ‘n soortemint juridisch neet-bindende aofspraok veur die regionaol taol te stiepe.

Sommege binne ‘t Limburgse zien zoe convenant ouch veur ‘t Limburgs wel zitte. ‘n Zelfde wètteleke regeling wie veur ‘t Fries zouw veur ‘t Limburgs gaar neet nudeg zien. Es juris kin ‘ch daoveur allein mer waarsjouwe.

Zoe convenant zèt ‘t Limburgs taolbeleid nog ‘ns twinteg jaor in de ieskas. Zoonder juridische aofspraoke oontbrik ‘t bij zoe convenant aon aofdwingmeugelekhede via ‘t nationaol rech veur deveur te zörge tot de nationaol euverheid z’ch draon hèlt. Dit convenant is driefzand, umtot Limburgs taolbeleid daomèt aofhenkelek weurt gemaak vaan de polletieke wèl vaan wisselende regeringscoalities en de oonveurspelbaar hajding vaan de riekseuverheid en häör ambtenere ten opziechte vaan ‘t Limburgs.

Desastreus is tot zoe convenant de Nederlandse euverheid ‘n argumint versjaf um de Raod vaan Europa boete speul te zètte. E convenant is ‘n puur binnelandse aofspraok. Euver naoleving devaan kint de Raod vaan Europa gein control en geine drök op de nationaol euverheid oetoefene. E Limburgs taolbeleid heet daan geinen internationaole boondgenoet mie en geine poet veur op te stoon.

D’n ummertouw groeteren drök de aofgeloupe twinteg jaor vaan de Raod vaan Europa wèrk. Heivaan getuige de recente initiatieve vaan de nationaol euverheid: ‘t Streektalensymposium in Deventer in november 2017, georganiseerd door ‘t Ministerie vaan Binnelandse Zake, én de wèl vaan BiZa te oonderhandele euver e convenant. ‘n Wètteleke regeling veur ‘n regionaol taol wèrk ouch. ‘t Fries heet, zjus door de juridische veraankering in Deil II Handves en nationaol rech, e laankhawwend taolbeleid mèt de riekseuverheid kinne oontwikkele, gestiep mèt miljoene euros.

Zoe juridisch raomwerk veur ‘t Limburgs is ouch wèttelek aongezag. De versjèllende behandeling vaan Limburgs en Fries verstoet tege belaankrieke juridische norme: ‘t geliekheidsbeginsel in de Groondwèt, de geis vaan ‘t Handves én versjèllende veur Nederland gellende internationaol verdrage mèt e discriminatieverbod op groond vaan taol.

De Nederlandse euverheid steit in ‘t oongeliek. De juridische weeg is laank, meh pinhawwe loent z’ch. Vraog dat mer aon de Frieze. ‘ne Wètteleke basis geliek aon dee vaan ‘t Fries is meugelek. Zoe’ne wètteleke basis gief de einegste solide fundering veur e laankhawwend taolbeleid veur ‘t Limburgs.

Dr. mr Yuri Michielsen-Tallman, MA, LL.M (Harvard)