Erkinning as streektaal

(Venloos)

Erkinning as streektaal

Vanaaf begin 1997 wuurt de Limburgse taal door Nederland en de provincie Limburg erkind as streektaal. Die erkinning sluut aan beej ‘t Handvest nr. 148 van de Raad van Europa det bescherming wilt gaeve aan historische streektale of talen van minderhede in Europa. ‘n Beejdrage aan de instandhalding en ontwikkeling van culturele riekdóm en gebroeke. De erkinning van ‘t Limburgs velt ónder “Deel II van ’t Handvest” wao in algemeine principes geregeld zien die ‘t gebroek van de taal wilt bevordere en vergemekkelike. Dao waere ouk de nuuedige middele in geregeld veur ónderwies en bestudering van de taal en de erkinning van de taal as ‘n uting van culturele riekdóm. Die principes zien ónder Deel II veural van symbolische aard. Nederland haet allein veur de Friese taal “Deel III van ’t Handvest” ónderteikend, wao mei de verplichting tot actieve bevordering van die taal in ‘t ónderwies, in ‘t provinciaal en landelijk bestuur en in de rechspraok geregeld is.

Belangrieke rol van Veldeke

Dialekvereiniging Veldeke haet ‘n belangrieke rol gespeuld beej ‘t tot stand kómme van de erkinning van ‘t Limburgs as streektaal. ‘n Veurbereidingscómmissie die ónder leiding van Veldeke werkde, haet alle argumenten die pleite veur erkinning verzameld en op schrif gezat. In ‘t begin zoel die cómmissie ouk de aanvraog veur erkinning beej de regering indene maar umdet Den Haag inkel ‘n aanvraog van de provincie woel hebbe, is die oetitelek in samenspraok mit Veldeke ingedeend door ‘t toenmalige provinciale bestuur. Geej kint de complete teks van de aanvraog veur erkinning oet 1996 heej bekieke. Die erkinning verleep euveriges neet zónder slaag of stoeët. In Limburg waas d’r  weinig stried over ‘t nut dao van, maar in Haagse kringe en landelike pers bestónd d’r de nuuedige twiefel en de Nederlandse Taalunie adviseerde aafwiezend euver de aanvraog mit as argument det ‘t Limburgs ‘n dialek van ‘t Nederlands is en gen eige taal.

Gevolge van de erkinning

Al woort de erkinning ónder Deel II van ‘t Handvest in ‘t begin gezeen as ‘ne opstap nao ‘n vaerdergaonde erkinning onder Deel III, is ‘t van vervolgstappe in die richting tot noow toe neet gekómme. Ouk de oetveuring van geneumde principes van ‘t Handvest kwame neet mekkelik van de grónd. De oproop veur ‘ne lieërstool Limburgkunde aan de Mestreechse universitiet, dae al in 1996 woort gedaon, haet oetintelik pas in 2011 geleid tot ‘ne perfesser veur Taalcultuur in Limburg. Dae lieërstool woort toen ingevuld door Leonie Cornips. Ouk de aanstelling van ‘ne streektaalfunctionaris door de provincie haet tot ‘t jaor 2000 op zich laote wachte. Maar los dao van is de erkinning as streektaal neet gehiel vreejblievend. Zoeë is d’r ónder ander de verplichting um iddere dreej jaor raekenschap aan ‘n cómmissie van experts van de Raad van Europa aaf te legge.

Belgisch Limburg

De oetveuring van de erkinning van de Limburgse taal as dialek is oetveurig vasgelag in ‘t proefschrif van de Belg Rob Belemans onder de titel: Taal of tongval?, de gespleten Limburgse kus, oraal erfgoed en taalpolitiek, Brussel 2009. Oet d’n titel wuurt ouk dudelik det de Belgische regering de taal die in Belgisch Limburg gespraoke wuurt nog neet as streektaal haet erkind.

Convenant erkinning as regionale taal

In november 2019 is d’r ein convenant ónderteikend door de Riekseuverheid en de Provincie Limburg wao in ’t Limburgs officieel erkind woort as regionale taal. In det convenant spraeke de twieë euverheje de ambitie oet te streve nao ’n gemeinschappelike  visie op de waerd en de positie van de Limburgse taal. Ouk wuurt ‘ne gas aandachsgebiede geneump,  waobinne de gezamelike visie gestalte mót kriege.

Partieë zette zich, veur zoeëwied det in eur vermeuge leet, in en  werke same um ’t Limburgs as regionale taal veur Nederland te behalde, ’t gebroek te bevordere en de positie van ’t Limburgs te stimulere, euveriges zónder det heejbeej spraoke is van de totstandkómming van nieje wet- en regelgaeving of extra financiering. Veur ein belangriek deil is ’t convenant ein bevestiging van de al ierder stilblievende bestaonde condities.

Erkind wuurt vaerder det ’t Limburgs as regionale taal van waezelik belang is veur de belaeving en ’t oetdrage van de Limburgse cultuur en identiteit en det de Limburgse taal alle domiene van ’t dageliks laeve in Limburg rak. Ouk wuurt nog ens expliciet vermeld det Limburgs as veurtaal is toegestaon in de kinderopvang en ’t primaire ónderwies en det ’t Limburgs in ’t vervolgónderwies in aanvölling op de verplichde lesstof kin waere aangebaoje.

As geej de ganse teks van ’t convenant wilt laeze kint geej det heej bekieke.