Die zachte G is kinder neet zoe einvoudeg aof te liere (este dat al zouws wèlle)

Studente Romy Roumans doog oonderzeuk nao de gevolge vaan Nederlands spreke mèt e Limburgs accent. Zie voont tot e Limburgs accent in de randstad neet oonverdeild gunsteg euverkump. Meh Limburgse awwers die daorum beslete hun kinder neet mèt ’n dialek op te veuje, bereike daomèt dèks neet ’t effek wat ze veur ouge hadde. Dat Limburgs accent kump naomelek ouch via de umgeving op sjaol of op straot wel bij die kinder binne. Veer kinne daorum mer beter liere umgoon mèt de veuroordeile die boete eus provincie euver eus taolgebruuk bestoon.

Romy Roumans sjreef veur Veldeke ‘ne column euver häör bevindinge oet wetensjappeleke literatuur. Dee column kint geer hei leze. In ’t Geuls dialek vaan Romy’s geboorteplaots.

Wie dien keind talig op te voede? Beïnvloedt ’t Limburgs de oetsjpraak van ’t Nederlands of neet?

Ein regionaal accent, angers dan ’t randsjtedelik accent, weurd dèks ès minder sjwan en aafwiekend besjouwd. ‘T programma ‘Spreekhokken’ toonde in 2015 aan dat ‘t Limburgse accent ein bitsje dom mèr toch auch ès gezellig weurd bevonge. Vervolges leet ‘t programma ‘Sprekend Nederland’ in 2017 zeen dat Limburgers ein hjèl erg sjterk accent höbbe en soms nog ein bitsje dom euverkomme, aldus taalweitensjapper Stefan Grondelaers. Vanwaege dees negatieve oordeile euver ‘t Limburgs accent lieke ouwers binne Limburg daorum bang te zin veur ein meugelik negatief effèk, zwawie oet de volgende advertentie bliek in De Limburger:

“Per februari 2004 zoeken wij voor onze baby en incidenteel voor onze zoontjes van 4 en 7 jaar een lieve OPPAS aan huis. Wij vragen om gemiddeld 20 uur/week een helpende hand maar gezien onze werkzaamheden zal dat soms om wat minder en soms om wat meer uren per week gaan. Onze voorkeur gaat uit naar een oppas die geen dialect spreekt (Kroon & Vallen, 2004).”

Zonger regionale accenten?

Kinger zouwe volgens veul luu de sjtandaardtaal, ’t Nederlands, motte ljèrre zonger regionale accenten. Limburgse ouwers dinke dèks dat wienje ze hun kinger oetjsluutend in ’t Nederlands opvoede ein regoinale accent veurkomme kent waere. Mèr kense dit accent waal veurkomme wienjèste zelfs auch Nederlands mit ein Limburgs accent kals (al dan neet naeve ’t Limburgs)? Veurgaonde literatuur hie euver zaet namelik dat sjpraekers in dien umgaeving ein accent bepalen, dus vroog ich mich aaf in wiewiet ’t höbbe van ein Limburgs accent van ouwers de oetsjpraak van ’t Nederlands van hun keind beïnvloedt en in wiewiet ouwers ein accent kenne veurkomme? Vanwaege de literatuur verwach ich dat t opvoede van ein Limburgs kein in allein ’t Nederlands zal veure tot ’t höbbe van ein regionaal accent in ’t Nederlands.

Um mien vraog te beantwoorde analyseerde ich sjpraakopnames van 104 Limburgse kinger oet ein eerdere sjtudie Cornips, van den Heuij, Francot en Blom (2015) (https://leoniecornips.com/projecten/codembili-project/). In deze sjtudie veurde zie ein woordtaak oet wabinne de 104 kinger woorde mosjte oetsjpraeke aan de hand van plaetsjes. 56 opnames zin van twjètalige kinger, die Limburgs of Limburgs en Nederlands sjpraeke, en 41 opnames zin van eintalige kinger, die allein ’t Nederlands sjpraeke (gemiddeld 6 jaor en 7 maond oud).

Zachte of harde G

Binnen de analyse onderzeukde ich de ‘g’ klank, umdat sjus deze klank typerend is veur ’t Nederlands mit limburgs accent en mit ’t sjtandaard Nederands versjilt. De Limburgse dialèkte kenne ein ‘zachte g’ [ɣ] (sjtumhöbbende velare fricatief), terwiel ‘t sjtandaard Nederlands zich typeert door ein ‘harde g’ [χ] (sjtumloze uvulare fricatief). Ich onderzeukde welke van de twjè variante van de ‘g’ de kinger oetsjpraoke binnen ein viertal weurd mit ein ‘g-klank’ aan ’t begin van ein woord of lettergreep in de weurd ‘vogeltje, glijbaan, handschoen, regenboog en kruiwagen’. De positie van de ‘g’ in dees weurd maak ’t meugelik dat de ‘g-klank’ op bovenstjaonde twjè maneere oetgesjpraoke ken waere, namelik ès de ‘harde g’ of de ‘zachte ‘g’.

Akoestische analyses mit ’t programma PRAAT wieze oet dat sjlèchs drie van de 104 kinger alle weurd mit ein ‘harde g’ oetsjpraeke, terwiel de euverigen de ‘zachte g’ leete wjèrre. De drie kinger mit ein ‘harde g’ höbbe allemaol ouwers oet de Randstjad die nao Limburg veur hun werk zin verhoes en weure opgevoed in enkel ’t Nederlands. De euverige 45 eintalige kinger höbbe Limburse ouwers en weure auch in allein ’t Nederlands opgevoed, maar gebruuke allemaol ein ‘zachte g’.

Vervolges toonde ein sjtatistische analyse (Pearson Chi-Square test) aan dat twjè- en eintalige de twjè ‘g-klanken’ in dezelfde verhouding gebruuke (Tabel). Dit beteikent dat de eintalige Limburgse kinger, enkel en allein opgevoed mit ’t Nederlands, neet dèkser de ‘harde g’ gebruuke dan hun twjètalige leeftiedsgenoote.

Tabel: Gebruik van de twee g-klanken binnen eentalige en tweetalige kinderen uitgedrukt in exacte aantallen en percentages.

Conclusie

Mien conclusie luidt daorum dat ’t neet oetmaak ofste ès Limburgse ouwer dien keind mit allein ’t Nederlands opvoeds of mit ’t Limburgs (en ’t Nederlands), want de kans is zeer grwat dat dien keind dien eigen regionale Limburgse accent ès ouwerzeende en ’t accent van zien/heur umgaeving euvernump en dus èsnog Nederlands mit ein Limburgs accent zal sjpraeke.