Ich sjtoot mich…

Column van Wim kuipers *

’t Zit mich neet mit dit jaor. Weer ins vazel gesjlaopet. En efkes later  verrasde mich Het Parool mit ein artikel mit de kop: Is het ‘groter dan’ of ‘groter als’? Höbbe die luuj in de Rampsjtad gein anger probleme? ’t Sjtökske is neet mier es eine babbel mit, ich citeer: ‘taalwetenschapper Marten van der Meulen, die rond de 80.000 adviezen over tien grammaticale hete hangijzers bestudeerde.’ Zól det, 8000 advieze per kwestie? Advieze…

Groter als zoervleis

Allei. De weitesjapper meint: ‘We weten dat ‘groter als’ vaak gekoppeld is aan mensen met een lager opleidingsniveau.’ Kan good, mae waat is dök (vaak), en waat haet opleidingsniveau daomit vandoon? Is ein opleiding in de communicatiewetenschappen hoger es (oei) sjei- of wiskunde? Eine natuurkundige zeuk nao bewieze, en dem zal ‘t zoervleis zien waat wäörd en oetsjpraoke GOOD zien, volges – ja waat, de NOS? NRC?

Bön ich te volge? Ich mein: miense die ’t minder van bewieze, maete en siefers mótte höbbe veur hogerop te kómme, det waere dinkelik danners. Daomit kump me wiejer in de werreld, meine ze. Sjrienewirkers, metseleers, boewvakkers, die höbbe dao nieks aan. Is hiej noe get mit aangetuind?

Randjsjtads gesnope

Gein idee. Ei bietje achtergróndj daoveur euver det ‘als’. Seer ’t begin van de kwestie woor ’t sjlaagveldj: groter als waerde gezag in gans Nederlandstalig Belsj (mit oetzunjering van deile van West-Vlaanderen, wo me groter of zaet), Braobantj en biejnao gans Limburg. Me zaet det me in ’t naorde van oos Limburg mier dan heurt. Dudelik: de foeifoeivinger van Numwaege. Maak ich noe geine bómmewerper van ein sjietvleeg? Nae – ich wil dit (mesjiens) oetmilke es (de) minachting van alles waat neet des Randjsjtads is. Gesnopet?

Zjuus, mae ich hauw wille naodinke euver vapen-vapete-gevapet. Det haet nieks opgeleverd. Ich vroog mich aaf woveur det wirkwaord op zich Ingels verveug mót waere. Kós nieks bedinke. Amen: ich gebroek det waord neet. Belangrieker vinj ich woveur de gezet gevaped neet vertaalde. Aansjtandj?

Opruime dee hap

Mae noe dit. Eine sjournalis (hel Z, van de son in de see) dae meistes netjes aanguf van waem hae zien meininge haet (ummer Ammies), dae citeerde getraoje Mesjtreechtenere. Hae hauw ’t euver ‘t aafbraeke van bao alles van de miene. En biej de ENCI geit det mesjiens neet angers, sjoewt hae, umdet de geweun luuj dao nieks van mótte höbbe. Ich citeer: ‘weg mit det aaijd iezer, opruime dee hap (weg met dat oud ijzer, opruimen die hap).’ Sjitterend Mesjtreechs waord, det hap, mae woveur die vertaling in ‘t AN? Meine ze noe wörkelik biej de gezet det Hollesje laezers die zin neet vapen? Of mótte veer sjtols zien det Oos Taal zoeväöl aafwiek, versjillend is van ’t Nederlandjs, det det vertaald mós waere?

Deltaplan voor taalonderwijs **

Waat is aan de handj in taallandj? Nou ja, zuug wie prof. dr. Peter-Arno Coppen zien taalrebriek in Trouw vurge waek vriedig begós: ‘Het is nu dan toch wetenschappelijk aangetoond: het gaat wel degelijk bergafwaarts met het Nederlands.’ Oei. Mae d’r zól ei ‘Deltaplan voor het taalonderwijs’ kómme, zag hae. De elenj bliek zoe groot det de ierste maotregele ‘deze zaterdag‘ al aangebaoje zólle waere. Persies baove de column sjting: vrijdag 31 maart 2023. Eindredactie zat det sjtökske get vreug in de gezet…

Allei, einen hooglieraar taalkunde hoof neet d’n humor van Kees van Kooten te höbbe. Mae de elenj höb ich good meine te zeen: ‘Het aantal vuistregels en ezelsbruggetjes is (…) alleen maar toegenomen, vooral in het onderwijs, dat daar nu geheel mee dreigt dicht te slibben.’ Dudelik? Efkes dan nag nao d’n hier v. Kooten. Persies naeve de passaasj van de aezelsbrökskes sjteit, in de tv-rebriek: ‘We gaan eraan, doemdacht ik. Iedere kans aanpakkend om ook die Koot- en Bieaanse taalvondst in ere te houden.’

Doemdinke

Doemdacht: woveur doemdenken ouch es wirkwaord te zeen? Ach, KenB zólle det mesjiens …, dao sjoot mich get te binne. Nuuj Limburgs waord: doemdinke –  mit lang OE, vertaald dus ‘duimdenken’. Ich verklaor det veurluipig zoe:  gauw ein oplossing of antjwaord verzinne det neet gelaoge is. Oet d’n doem gezoek. Jaja, ich bön gluif ich de waeg kwiet. Boew aan mien herinneringslandjsjap van Oos Taal en transjel dan door Amsterdam, Den Haag en Numwaege. Waat wil ich? Knotere?

Ich sjtoot mich

Biejgegaeve: ich sjtoot mich aan luuj die bewaere det luuj die neet ’t Hollesj Nederlands sjrieve of sjpraeke, det die achterlik dóm zien, of minstes vaute make. Ich sjtoot mich aan luuj die leeggeletterdheid koppele aan de opleiding. Ich sjtoot mich aan luuj die ’t sjpraeke van dialek leeggeletterd neume. Die ‘dialek’ sjrieve wen ze ‘Limburgs’ bedoele. (Bedoele ze det dan? Kóm noe).

Sjtoot mich aan luuj die constructies sjrieve wie dat er misschien gaat worden onderhandeld. Why woveur? ’t Deilwaord onderhandeld mót volges väöl vreigeliers achteraan in de biejzin sjtaon, angers zól ’t Limburgs (of Drents) zien en dus vaut (vreugere houfriddaktäör De Limburger). ‘Enne, wie sjrikkelik is det?’, vaap emes achter miene rök. Tja. Waem mót ich det vraoge? Dae man véúr miene rök. Bön ich det zelf?

Ao ja: euver ’t Deltaplan, de voesregels en aezelsbrökskes die wie de Japanse doezjendknoup de sjole binne zólle kroepe, heurde veer nieks mie. Ich haoj ’t in de gater.

* Wim Kuipers reageert op van alles wat hij over Oos Taal (het Limburgs) tegenkomt in de media.

** Het “Deltaplan voor het taalonderwijs” bleek bij nader inzien een 1 april grap, die door heel wat Trouw lezers voor waar werd aangezien.