Letterbak, Wim Kuipers, 11 augustus 2016
Sjelje mit sjiet
’t Waord sjiet es ierste deil van ei zelfsjtenjig naamwaord kan ouch ei sjeldjwaord zien, zoge veer. De waordebeuk van Zitterd en Valkeberg höbbe ’t waord: sjietkael (-keel, -kerel): een schijtlul; rotvent zaet Valkeberg. Dit liek riechtig sjelje. Kómme sjietkaerel en dergelikke wäörd oet ’t Hollesj, wo schijt- baje negatief is? De v. Dale vinjt zelfs schijthuis ei sjeldjwaord, gezeen de beteikenis: klootzak, hufter. Get angers es bangesjieter dus. Me kan hóngerde van die wäörd make – en jaore de gevangenis ingaon. Ich naem aan det doe sjietkeuning ein beleidiging zól zien. Of toch net neet, want me kan zich waere mit: ich meinde eine neet zoe kundige keuning, of minister. Zól hiej nag ins op gesjtudeerd waere?
Laote veer beginne mit de vraog of ‘t waal zoeväöl versjil guf tösse oos sjiet (nietig, verwaarloosbaar klein) en ’t algemein beleidigende sjiet. Zól det leste sjiet ummer ei sjeldjwaord zien? ’t Waordebook van Zitterd verduutsj sjietkael es: prulvent. Sjelje? Kan sjiet hiej mesjiens toch ouch beteikene waat ’t waordebook van Zjwame zaet euver oos sjiet-, det det aanguf det ’t waord wo ’t deil van is nieks veursjtelt? Eine sjietkael es enneuzel kaerelke. Kan – en det hove veer neet te bepaole: de taal geit haer wo ze wilt, naeve de grenspäöl geweun wiejer.
Nump neet weg det d’r versjille zien en blieve. Sjelje duit me meis wen me zich ergert, euver luuj of dere die neet doon waats doe wils. En de computer dan dae ’t neet duit? Allein: ’t geit dan neet um klein dinger, wie sjietsjtruukske, sjietsjmoesje, sjietbietje. Eine sjietkaerel kan 1,98 zien, diene baas of president van Amerika.
Ich wil daoveur nag efkes kieke nao de verklaoring prulvent in ’t waordebook van Zitterd; die umsjrieving kump get dunder biej ’t Limburgse gebroek. Mót ich aannaeme: eine prulvent is lang geine rótvent? v. Dale definieert: prul van een vent, nietswaardige kerel. Ouch hiej zól me mit door kónne gaon: prulbörgemeister, prulsikkertaris, mae nörges höb ich Nederlandjse wäörd gevónje mit prul- die get kleins oetdrökke. Wäörd wie *prulniets of *prulbeetje kan ich mich bao neet veursjtelle, of een prutseindje. Ich dink det prul en pruts es ierste deil van wäörd krek wie schijt negatief zien; det is ’t versjil. En dus kan prutseindje neet, den det is neet negatief gemeind, teminste sjietindje neet.
Mesjiens waal prulstraatje, mae dan haet me ’t euver ein sjtraot die – volges de sjpraeker – neet väöl veursjtelt. ’t Is ein algemein waord. Oos sjietsjträötjes höbbe einen echte naam: Sjiets(j)teegske, Sjietbergske. Waem van Amsterdam Centraal nao d’n Dam löp, zuut zeker drei sjteegskes: zól dao ein van Pruldammetje geneump kónne waere? Aafwachte.
Wim Kuipers, 11 augustus 2016