Letterbak Wim Kuipers, 27 oktober 2016

Veldeke waal good, Kats neet

Det woor ei nagal vraem inj aan de Letterbak euver Welkoopschoenen, kreeg ich te heure. Zuug: Ich gaon mich die sjoon aandoon, kieke of ze waal zoe waal geneump moge waere, sjreef ich. Ein zin, meinde me, wie ein sjeif aafgezaegde plank, die mich onnag aafbrook.

Waat mót ich zegke: die sjoon wore bedoeld es veurpreufsel veur deze bak? Det zegk ich dan gaer. Ich höb mich dus welkoopschoenen gegolje. En geer mós gaon dinke of die zoe wáál wore. Mae iers de vraog: waat höbbe dr. Stapel en ich mit die sjoon? Ich zag: ich sjpiens nao nuuj waord. Twiede vraog: welkoopschoenen mit houfletter of neet? Welkoop is eine eigenaam, dus… Biej Stapel kan me det neet weite, den zien zin begint mit det waord.

Wen ich dit waord aan zól mótte passe aan Oos Taal, sjrief ich gein houfletter: waalkoupsjoon. Waal of wel? ’t Zien sjoon die good zien; neet gojekoup mae: zich waal gegolje, good gekoch dus. Dit waal vinj ich bao nörges in oos waordebeuk. En ’t sjteit nag waal in de Servaoslegende van d’n echte Veldeke, aartsvader van de vaderlandjse literatoer. Hae besjrief Mesjtreech, det me

In eynen dal schoen ende liecht
Effen ende wael gedaen (…)

vinje kós. In ’t Jeugdmagazine van Veldeke, jaorgank drei, nómmer ein, waert dae leste regel zoe verduutsj:

breed en fraai gevormd.

Det liek mich nagal ein vrie vertaling. Effen is effe: vlaak, dach ich mich zoe. Laot gaon, mae waal verduutsje es fraai, det is nag neet zoe gek. Det waal is Ned. wel, det veer vriewaal allein euver höbbe es ierste deil van alderlei wäörd. ’t Guf mesjiens waal hóngerd hoezer, campings, hotels, kaffees, ouch ein zorgcentrum (Apeldoorn) mit de naam Welgelegen. Nag ei veurbeeldj. Get groter gemendjes (gemeinte) vreuger hauwe ein welstandscommissie; die mós kieke det d’r neet lilk geboewd waerde, of de verboewing waal woor: good.

Welstand: waat ei waord. Nou ja: de waordebeuk van Zitterd en Remunj höbbe ’t waord waalsjtaons: fatsoenshalve. Citaat: veur ’t waalsjtaons kós ich dao neet wegblieve. Zitterd: waalsjtaons kóns doe dich det neet leiste.
Mótte veer dao nag get mit? Hoogoet in ei gedich (waal mit doe dich det…).

Wiejer mit waal. Kats duit duur in ’t Remunjs waordebook door biej waal te verwieze nao: wel II (2), mae det II besjteit neet. Eine vergaet, mae ich hauw gaer veurbeeldje gehad. Hae guf de oetdrökking: noe is ’t waal gewaes, die hae zoe verduutsj: nu is het welletjes, uit. Ich zól zegke: noe is ’t GOOD gewaes, den dees opmirking kan ouch positief zien.

Nag get: dit waal haet volges mich sjtoottoon, krek wie zaal = zadel. De /aa/ van kaal, vaal en ‘t waal van hae duit ’t waal is lank. Loester noe good, en me zal heure det det noe is ’t waal gewaes van Kats twie versjillende beteikenisse haet; wie al gezag: good gewaes, en: ’t zal noe waal veurbiej zien. Zelf mitgemaak. Twie vrunj hauwe op d’n Expo van 1958 in Brussel ei Duits maedje getróffe, oet Gladbach of Düsseldorf, en det zól waal – dachte zie, euver d’n Elmpterwaeg in Neel nao heim gaon (biej Vati in de wage). Ze zote ganse daag op de sjtoep, en nao drei daag kan eine gezöch höbbe: ’t zal noe waal gewaes zien – ocherm.

Waat mótte veer hiej noe mit? Sjpele! Dan zuut me mesjiens det ’t is waal good ouch twie beteikenisse haet. Wie riek is Oos Taal waal neet?

Wim Kuipers, 25 oktober 2016