Limburgse sjpelling
Column van Wim Kuipers *
Tied veur ein euverzich. Ich bön begós breve te sjrieve mit herinneringe aan, feite euver ’t Limburgs, Oos Taal. Die is erkind, en noe krieg ze zelfs ein eige Hoes.
Ich sjrief veural euver sjrieve in ’t Limburgs. Lestig óngerwerp. ’t Geit zich um wie me sjrief, waat me sjrief en woveur me in ’t Limburgs sjrief, of juus neet.
Dao maak ich lankzaamaan ei landjsjap van, höb ich belaof. Wie persies, zeen v’r waal. Zeker is: ich wil neet mitdoon aan waat me taalweitesjap neump. Ich zeen die nörges in mie landjsjap. Mul?
Insjtinkers
Beginne v’r mit ’t wie van Oos Taal. Ich dink det de meiste miense dan aan sjpelling dinke. Jaomer, wiewaal sjpelling ein deil van ‘t landjsjap is. Ich neum de zómpe (of is ’t zump?), toterwaeg, waeg mit sjtein, de zoegeheite insjtinkers (in diktees). Ich laes euver ei beukske veur de Sint: diek 5000 insjtinkers; doert waeke veur dae sjtank opgelos is. Sjpelling is neudig veur ’t verduutsje van gesjpraoke taal, in letters en get puntjes en sjreepkes, wiel veer neet genóg letters höbbe.
Woveur sjrieve de Pruse Baum en ich boum? Ich sjrief ich umdet anger Limburgers ouch waal ‘baum’ sjrieve. Moog: ’t Limburgs is eine verzamelnaam, aone väöl einheid. Dus haet in Meersje (Meerssen) ein sjool de naam Op ‘t Hwagveld gekrege. Meersje haet wiejer ‘t dörp Moorveld, wovan de juuste sjpelling Mwórveld zól zien. Wäörd die beginne mit mw en hw, is det weitesjap of aansjtandj? En foetballer Mbappé dan, knoterpot?
Wielrennerie
Allei. Aansjtandj vinj ich ouch (auch?) sjpellinge wie Hogeschool Zuyd, zekehoes Zuyderland en Fontys Hogesjole ofwaal de Katholieke Leergangen. Ich mein det ein of anger bureau (buro?) 20.000 gólje betaald kreeg veur ’t verzinne van dae sjieke naam. Fontys beteikentj bron, waat biej ós sjprunk is. Allei allei dink nao: me kan toch neet van Sjprunk Colleges kalle. En ’t blief wiejer gaon. ’t Geit neet good mit de wielrennerie in Limburg. Twie profs nag, en allebei (veurzichtig zien) oet ’t naorde van Limburg; pits det in ’t Heuvellandj? Dao geit waal get gebäöre. Twie kloeps doon zich biejein: de Maaslandster en De BergklImmers oet Sjtein. En wie geit die kloep heite?
Zuyd Cycling Team. Det is wie sjrieve in ’t Limburgs…
Kiek nao ‘t Nederlandjs (of nao ‘t Duutsj?)
Trök nao de sjpelling van det Limburgs. Jaomerdejaomer, die is d’r neet. Allein aanwiezinge. Ein van die aanbevaelinge zaet: wen me twiefelt, kiek dan nao ’t Nederlandjs.
Mót ich dinke: pas dich aan, waerse Limbo? Laote v’r det neet haope. ‘t Is waal eine faeler, tuntj mich. Me wilt ein epaarte taal zien, mae tuint hiej det ’t Limburgs ei saort Hollesj is. Kan ich neet bewieze, mae vraoge hólpe neet.
Aafgeloupe waek aevel kreeg ich eine (aoje) mail gesjik mit de vraog woveur veer oos sjpelling neet (get) mier op ’t Duutsj zólle – wille – aafsjtelle. Gaon ich mich bekieke.
Wiejer goof ’t jaore geleje ei ruzinkske euver dit gedoons. Eine (hiel) goje dichter oet Naer sjikde korsgedichter nao Veldeke. Hae zoog zien waord weje (van Maria) verangerd in ‘weeë’, en woor dao danig dreuvig euver. Miense mit ein gans anger taal (Törke, vlöchtelinge oet Eritrea) sjnappe neet väöl van sjpellinge es saaie of mooie: veer klinkers en eine mitklinker.
Gein romans
Ich reageerde op de mismood van dae collega. Wen det weeë veurgesjreve zól zien, mótte v’r daoveur dan ouch greuë gaon sjrieve, braoë, kroeë en gekruuë (gekruje: kruiden voor de keuken), mesjiens waal ‘zeë’? Zeë? Ja, wie mót me ‘zejje‘ (zaaien) angers sjrieve in ’t Huillandjs? Eine klojo aevel (v. Dale pag. 2117) moog neet kloje(n). Weitesjap?
Ich sjtop hiej veurluipig mit de sjpelling – bön toe aan waat me in ’t Limburgs sjrief. Gedichter, versjes, verhaole, mae biejnao gein romans. ‘t Woveur van det alles gaon ich efkes euversjlaon. Is lestig. Enne: ich höb vraem luuj gezeen. In oos landjsjap. Toeriste mesjiens. Gein bezeukers den ze wille neet väöl van ós weite. Wen veer eine taengekómme kiek dae meistes nao baove. Ze sjrieve in ’t Hollesj, en zien daomit ei gans anger saort sjrievers. Kantoorpikken versus platterikke, zoeget. Ei sjtök of zeve, neuge van die sjrievers höbbe zich vereinig, den ze vinje det ze te weinig aandach kriege.
Sjtikstof
Tja tik(tok) twitter: waem leus noe nag beuker? Ich höb häör elenj neet good begrepe, den ze hauwe al ein organisatie, ’t LCL: Letterkunding Centrum Limburg. Zjwaor gesjtiep (gesubsidieerd) door de provins. En platterikke höbbe dao nieks te zeuke. Moge neet mitdoon.
Woveur neet? Ich dink det veer boere teväöl sjtiksjtóf oetsjtote.
*Wim Kuipers reageert op vaan alles wat heer euver Oos Taal (‘t Limburgs) in de media tegekump.