Niknekske Nómmer 10
Gojemiddig Withuis – det woor ‘t leste waat geer van mich verwejd höbt. Obbernuuj ónger eine sjtein gelaege? Zeek? Ich hauw mich diek verdaold. Eige sjöldj. Hauw ich de waeg dae mich opgedaon woor wiejer getaffeld, zól ich veurbiej die boerderie kómme die mich sjnachs sjreve deej det de luuj aan d’n euverkantj wakker waerde. Zjuus, ein zin wie det sjreve. Waat me dao in eine kelder mit mich oetvroot, kan ich neet vertelle. Ins zal det mótte.
Mótte mós. Ich zoot zjwaor in de mismood, dae waeg waerde mich ein taers. Mós ich dem waal höbbe, woveur mótte waem zag haet gezag die höbbe noets van Withuis geheurd. Alles wit veur häör dao, oetgegump weggekrats euvergekalk. En ich zól mótte?
Mótte mós. Zoe sjrikkelik kan ‘t neet zien, prakkedach ich mich, en jao dao keem mich al binne waat hiej en wiejerop in de dörper paar maol sjaors mós mótte trouwe. Zie dao en det van de sjoester, ‘t pekske al good te zeen, waat móste die. Trouwe woor eine poszegel op ‘t pekske, det de vrucht van uw schoot good landje. Poszegel mae wohaer daomit. Enke ‘t subbedeieske greep zich biej de kael: adres ónbekind, mesjiens nag wiejer es ‘t nieks van Withuis. Ze leep ‘t getsjke in wo ze betoep woor. Geine. Wiejer wiejer, de lenjer in, loupe loupe tratsje trampele sjtampe, ‘t pekske waerde zjwaor wie eine sjtein dae ze neet op kós höffe waal doon sjtampe det ‘t pekske… Zoe waerde gezag,
Bonzjoer waeg, en doe kins mich get päölke 92,3, blief sjtaon woos se sjteis ich sjtriets mich dao die gatsj in, verwach einen angere dae nag gewiepder is. Loupe loupe wo bön ich. De gróndj get nater, die kirk dao, wo is det. Aope?
- Verwejd: Voltooid deelwoord van verwejje, verwaaien. Hier: horen. Er zit wat onzekerheid in; wat de wind overbrengt is niet altijd duidelijk.
- Höbt: Geer höbt, jullie hebben; geer is een beleefdheidsvorm; doen we zoiets nog?
- Zeek: Ziek. Waarom niet af en toe gebruiken? Hollands? Staat in het woordenboek van Helje (Helden). Ook: zekehoes, want krankehoes: wie zegt dat nog?
- Verdaold: Verdwaald, denk aan dolen en doolhof.
- Opgedaon: Letterlijk ‘opgedaan’, hier: opgedrongen; opgedaon lijkt me wat harder: op je gestapeld. Rijk woord trouwens. Zich opdoon: van je laten horen/zien, borst opzetten. Dae haet ich dao in dae zaal corona opgedaon.
- Taers: Ik ken het woord vooral van mijn moeder. Betekenis: moeilijk karwei, kwelling, hevige pijn verdragen. Het woordenboek van Zjwame (Swalmen, een dorp verder) verklaart: uitroep bij het kienen: drie nummers op een regel. Iets duidelijke is het WNT (1934): in het lottospel: drie horizontaal naast elkaar op een kaart voorkomende en uitgetrokken nummers. Zou van ‘t Frans ‘terne’ komen: dubbeldrie bij het dobbelen. Wie kan me helpen?
- Prakkedach: Verleden tijd van prakkedinke; taalgrapje, onecht kind van prakkezere.
- Pekske: Verkleinwoord van pak, kostuum, ook pakket of verpakking: pak sókker. Hier betekent pekske (de vrucht van een) zwangerschap. Vroeger algemeen bekend. Bevallen heette dan: haar pak afleggen. Een koningin kreeg eens het verwijt dat ze haar pak niet in eigen land afgelegd had (Parijs).
- Subbedeieske: Sulletje etc. Verschillende spellingen. Komt van de Bijbelse figuur Zebedeus, vader van de apostelen Jacobus en Johannes, die met hun vader aan het werk waren, op het land, toen Jezus voorbijkwam. Hij vroeg of ze met hem mee wilden; dat deden ze en Zebedeus protesteerde niet. Daarom zou hij een sukkelaar zijn. Daaruit volgt: een subbedeies is geen vrouw. Het verkleinwoord dan? Een enigszins simpel meisje dat met een kerel…
- Getsjke: Verkleinwoord van gatsj, steeg. Als je flink hoestte hoorde je wel eens: te lang in de gatsj gesjtange? (vrijen). Daar waaide het soms gemeen.
- Betoepe: Bedriegen, ook (hier): aanranden, verkrachten. Heeft niets met het kaartspel toepen te maken, wel met ons tupe (tuuppe): toppen van bomen, struiken en planten wegknippen. Ich mót de wöllebone nag tupe (de toppen van de tuinbonen knippen).
- Woos: Samentrekking van wo dets se (dich): waar je. Woos doe öuch bös, ich vinj dich, doe dougenieks.
- Sjtrietse: Iets wegnemen, jatten. Beetje heimelijk; zich wegsjtrietse van een feest dat je niet bevalt.