Nuijaorsberiech vaan de Taolunie: gemisde kans

door Leonie Cornips
(Mestreechse vertaoling: Bèr Brounts)

Oonder de beriechte mèt “bèste winse” kraog iech ouch de nuijaorsfolder “Tal van Talen, In en om het Nederlands” vaan de Taolunie oonder ouge. De folder visualiseert en bringk oonder wäörd de kemissie vaan de Taolunie anno 2018: Nederland is riek aon variatie en mietaolegheid. ‘ne Strip, wie dee op de veurkant vaan de folder te zien is, bevat noedgwonge ’n versumpeling in e perbeersel um de complexiteite vaan taolvariatie en mietaolegheid es e soort vaan nètwèrk vaan knouppunte in kaart te bringe. Mie perceis liet de strip zien tot taole veraankerd zien aon plaotse en zelfs hiel expliciet aon gebouwe in Nederland en Belsj. Nederlands, Arabisch, Törks, Hebreeuws en Tamazight (mèt nog ’n hökske mèt dao-op “ander taole”) in moskee- en kèrkgebouwe; streektaole vörme ’n taoleg knouppunt binne ‘ne viestal mèt keuj deveur; Engels, Fries , Nederlands  verblieve in e monumentaol sjaolpand; Fryslân is ‘t “Land vaan de taol” en “meng-variëteite”(?) verblieve in wolkekretsers. In ’t knouppunt sociaal media is Tamazight, Nederlands, Russisch, Italiaons en Törks geplaots. Op e CV maag Nederlands, Frans, Duits en indi; in de bouw en in ‘t modevak volsteit Nederlands.

Illustratie: Jochem Galama

Noe kint ‘ne bijhurenden teks de stereotype in de strip – taol es e statisch versjijnsel veraankerd in plaotse en gebouwe – zoe loszinge tot heer de nudege verwoondering bij de lezer opreup. Dees verwoondering beejt daan ruimte um de visie vaan de Taolunie euver taolvariatie en mietalegheid anno 2018 oet te drage en aon te geve wat veur beleid zie geit inzètte. Meh dee veurtkabbelenden teks vermijt heite kwesties veur dat beleid. Zoe’n heite kwestie is of ’t Nederlands in Nederland en Vlaondere wel bij oetstek de voortaol is in ’t sociaal verkier zoewie de folder suggereert. Iech zouw de sjrijver wèlle nuuje in mien hoezerblok, boe Tamazight de daogelekse voortaol is, de Oude Hoogstraat in Amsterdam, boe Ingels de voortaol in de horeca is en in Gäöl boe ’t Limburgs de voortaol is. Is ’t Tamazight daan nog wel ‘ne vreempde taol?

Heite kwesties
Nog ’n heite kwestie: de folder informeert oetveureg in wat veur lan ’t Nederlands euver de wereld veurkump, boe ’t wel of gein erkinning heet en wie belaankriek zoe’n erkinning is veur de sprekers devaan. Nou daan, dit Nederlands divergeert in taolkundeg opziech behuurlijk meh oondudelek blijf wie de Taolunie de spanning tösse ’t etikèt Nederlands en de aonmèrkelek taolkundege versjèlle zjus zuut. Want ’t zien noe zjus die oongedefinieerde “variante” boe de Taolunie ’t lesteg mèt heet. Al informeert de folder hiel gere euver de erkinning vaan ’t Nederlands euveral anders, ze kint neet oet häör pen kriege tot de Nederlandse euverheid eind jaore negeteg ’t Fries, ’t Nedersaksisch en ’t Limburgs es streektaole oonder ’t Europees Handves veur Regionaal Taole en minderheidstaole erkind heet.

Gei quasi-Nederlands
Dees polletieke erkinning beteikent tot de TaoUnie ’t Limburgs in Nederland neet es quasi-Nederlands maag wegciefere; in Belsj maag dat evels wel umtot Belsj dit handves noets heet wèlle ratificere. In Nederland zien de sprekers vaan Limburgs neet allein in hun eige taolbeleving meh ouch wèttelek mietaoleg; in Belsj ligk dat minder dudelek: wèttelek gezeen is hun Limburgs gewoenweg (aofwiekend) Nederlands. Dat is veur ’n bi-nationaal instantie wie de Taolunie lesteg meh de werkelekheid is noe eimaol neet anders. Al perberend um de problematiek te verberge, is de folder krampechteg en inaccuraat. ’t Braobants weurt ’n streektaol geneump, Fries es taol liekent los te stoon vaan erkinning oonder datzelfde Europees Handves en ’t Limburgs krijg koelek de staotus vaan dialek mèt. Vaan d’n andere kant suggereert de folder tot stileringe in ’t Nederlands zoewie umgaankstaol, straottaol en etnolecten apaarte taole zien, want anders es de streektaol-koojestal kriege die e knouppunt in de strip.

Taol es ”praktijk”
De internationaol sociolinguistiek bekiek taol al lang neet mie es ’t eigendom vaan e land of vaan ’n plaots of vaan ‘ne gróp sprekers meh es ’n praktijk, ’n activiteit tösse taolgebrukers boe-in dinger gebäöre zoewie taolkäös, code-mixe, luustertaole, ’t gebruuk vaan ’n lingua franca, de taol vaan d’n andere of wat daan ouch um gets bepaolds te bereike en/of um sociaal beteikenis aon de wereld um us eweg te geve zoewie vrundsjap, autoriteit, sociaal klasse, oontwikkeling, kinnes. Bij dees analyse huurt ’t inziech tot “taol”gekoppeld aon nationaol, provinciaol en gemeinteleke administratief grenze e polletiek construct is. In die visie zouw ’t gein inkel verwoondering mage oprope um Tamazight in ‘ne viestal te hure en streektaol in ‘ne wolkekretser. ’t Aofbakene vaan taolvariatie en mietaolegheid is aofhaankelek vaan de actore en de conteks en ’t doel boe-binne dit gebäört en de identificaties die de sprekers veur ouge höbbe. Vaan de gelegenheid um de relaties vaan de Taolunie te informere euver dees gaankbaor inziechte in taolvariatie en mietaolegheid is hei jaomer genóg gei gebruuk gemaak.