Òs Modesjtaal juli 2025, column van John Hertogh

Ein rubriek euver ’t gebroek van ós modesjtaal, dialek, plat, Limburgs
door John Hertogh i.s.m. Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor

Van kèttebloume en aomzeike.

Zeure, zanike, zeike

Lik neit zo te zeike, wurt gezag es emes vervaelend deit of aan ’t zanike of zeure is. Vruiger sjreef me ’t woord angesj: ‘seyck’. Dat zuut metein get vruntjeliker oet! Wie vraemp ’t ouch is, me verzamelde vruiger de ‘seyck’ van luuj óm te gebroeke in de looimeule. Dao maakde me van beestevelle laer. Me gebroekde dao ónger angere boumsjors en ‘seyck’ veur. Dat rook natuurlik neit wie zeip en daoróm woort z’ón looimeule wied boete de sjtad geboewd. De meule Roufs in Sjtadbrouk in Zitterd bieveurbeeld. Emes in de seyck numme; ’t raegent dat ’t seyck; doe bes ‘ne seyckbaer, waat ein geseyck. Es se seyckouge haws, ware die óntsjtaoke en ouch keine (klove) in de móndjhouk of oetsjlaag op de kop nuimde me seyck of zeek.

Piskieker en kèttebloume.

‘ne Piskieker of pisdokter waar ein beroep, te vergelieke mit ‘ne kwak-zalver. Daen dokter koosj oet de mörgeseyck (ochtendurine) opmake, waafer krenkde emes haw. Dae kreeg dan metein ein millesien daoveur. Ouch koosj hae aan de kleur en geur zeen en ruke of ’n vrouw in ómsjtenj (verwachting) waar! Hippocrates van Kos sjreef 2400 jaor geleje al dat kleur- en geurverangeringe van urine op koorts weze.

Bloume en beeskes

Óngeveer 1000 jaor v.Chr. wós me al dat insekte op seyck aafkoume, dat  wees op get waat veural veurkoum bie luuj mit sjteinzjwaere (sjtein-puiste). Róndj pisbloume, die ouch gawstónge, kèttebloume of paesj-bloume waere genuimp, vintj me ouch dèks aomzeike, oftewaal zeik-wurme (miere). In ’t woord zeikwórm sjteit zeik veur ’t mierezoer. Of die insekte ouch op pispötjes (akkerwinde) zitte weit ich neit…

Pès de volgende maondj. Blief gezóndj. Reacties: johnhertogh@gmail.com