Waat mót me mit eine pries dae neet mie besjteit mae wo waal nag get euve te zegke velt; det is (woor) de literatuurpries van Veldeke, begós in 1992 – 30 jaor haer.
Ich wól dat get aandach veur vraoge, mae wie zoeget te verduutsje. Ich begós daveur mit de herdinking van de Bijlmerramp, ouch 1992.
Sjteit in de vurge column: Jaomerdejaomer.

Bijlmerramp

Ich gaon wiejer. Bijlmerrámp? Kan me neet baeter kalle van Bijmermeervliegramp? ’t Sjient det väöl luuj dachte det mit ‘Bijlmerramp’ gemeind waerde det de ganse Bijlmer, de sjtad van de toekóms (anno jaore zöstig), eine ramp (gewaore) woor.
Tja, ich höb dao ruum zös jaor mit plezeer gewoond. Mae wie ich zoog det de nuuj (de betóngmoere roke nag nao sjpeesie) flat wo ich haer verhoesde (wie d’n twiede óngerwaeges woor), aaf-ge-brao-ke woor, nieks mie van euver, noer de naam, ein sjtraot in de buurt, Klein-Kralenbeek en eine woontore van later, moog me det ei rempke neume noe jóngere gein eige home mie kónne kriege.

Haet det get mit…
Wie?
(…)
Waat ein zin hiejbaove. Waat wil ich?
Ich mót get doon. Weer? Ich höb al hiel get gedaon veur de Limburgse taal. En noe zól die nao de kloete gaon. Code Rood. Ramp?

Cultureel erfgood?

Euver dae vleegramp waert nao dartig jaor nag gesjreve, gedach en gesjólje. Börgemeister Halsema vónj biej de herdinking det dae ramp erfgood veur alle Nederlenjers mós zien. Erfgood: heurt geer det dao in Otersóm, Brokeze, Hael, Egelse en Zumpelveld? Wie zit det aevel mit die ruum 1400 mienwirkers die ómgekómme zien wie ze veur sjtaokes veur alle Nederlenjers zörgde. Häör name sjtaon op de Wilhelminaberg.

Enne? Waat mein ich? Die kaole (neutjes veer, nag bekind?), eierkaole, cokes, gruus en sjlam: det grei, sjprook det mesjiens Limburgs?

Veldeke pries

Hink-traej-sjprunk: dae pries van Veldeke, dartig jaor geleje veur ’t iers oetgereik, zól dae mesjiens cultureel of immaterieel Limburgs erfgood kónne zien/waere?
Kan kan, den veurbieje goonsdig hool Joep Leerssen (neet de ierste de beste: Spinozapries: de Nederlandjse Nobelpries geneump, hae is noe hooglieraar Limburg en Europa aan Maastricht University) ein laezing euver ’t Verdraag van Mesjtreech, ouch al van 1992. Hae haet óngerzóch waat de miense die doe get mit ‘t gedoons vandoon hauwe, waat die zich nag herinnere, en waat ze vertelle euver die paar daag det auto’s vól hoog piefe door Mestreech reje. Det zól volges einen teks van Studium Generale van de MU ammaol cultureel erfgood zien.

Herinneringslandschap

Voilà. Nou ja, ich mót det Joep nag vraoge, mae ’t guf al ein prachtige website van en euver det óngerzeuk. Waat mich noe veural sjiek: die beeldje, sjaele kal, verhaole: det same waert ein herinneringslandschap geneump. Dao mót ich euver naodinke. Herinneringslandschap. Nuuj waord, mae waal ein waat mich gaajt. Brónsgreun dinges, de brede stroom der Maas es trage rivier veurbiej het malse korenveld (sjteit örges  nag get kaore = rogge in ’t dierbaar oord?) en mesjiens zuut Moder Maas neet ins het weeldrig sappig veldgewas langs der beekjes boord. Ich zeen, begriep waat veer es erfgood mótte zien. Jaomerdejaomer, ich höb nieks te vertelle = besjlisse, den ich höb geine boord; bewies: van Zjwarte Piet vurg jaor nag ei paar wirkhummes gekrege.

Ich wil noer get verhaole verzamele. Die opsjrieve – de weitesjap (luuj mit de juuste medalies) geit dan waal besjlisse.
Ich verhaol dus, haol dök väöl doorein, mae begin. Mit de Bijlmervleegramp en ’t Verdraag van Mesjtreech höb ich nieks vandoon. Alzoe beginne met de Pries van Veldeke. Herinneringe –  memories zól mien moder gezag höbbe.

Herinneringsdoze

In ein van mien herinneringsdoze (woveur neet deus: godslastering?) vónj ich ein brómmerie wo ich get veur ich oetgehaold höb: (…) er werd bij de uitreiking rond het prijsgebeuren meer geld en aandacht besteed aan de artiest(en), sprekerds of sprekerdessen dan aan de genomineerden en de prijswinnaar(s). Dat was al een aanfluiting (…).
Allei, tis wie me dink. Ich mein det det ein reactie woor op de toespjraok van prof. Marita Mathijsen, gebaore in Belvend (Belfeld), biej ein van de events (priesoetreikinge). (Klop: Gé Reinders zóng). Ze woor hielemaol oet Amsterdam gekómme veur ós te vertelle det veer ’t waord NUT neet kinne; nut dan in de beteikenis die ’t in de naam Nut van ’t Algemeen zól höbbe. Ich heur Colla Bemelmans oet Nöt (Nuth) nag protestere, mae det nótsde neet: hauw nul nöt. Nótse: prachtig waord, haet ’t Hollesj neet – die mótte ’t hiej doon mit ‘van nut zijn’. Woveur emes  vanoet Amsterdam zoeget mós kómme vertelle, woor en is mich neet dudelik. Literair en taalkundig gezeen dan. Mae det zeen ich mesjiens verkierd.

Biej de waeg: ze höbbe dao waal ’t waord benutten: ein kans aangriepe zaet de v. Dale. GRIEPE! Cultuurversjil…
… tösse Limbabwe en Mokum? Euver Mokum, exclusief de Bijmer dan, de volgende kier.