Veldgewas: Oscar veur d’n Um
‘t Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) ofwaal d’n Aoje Lim burger haet ós ei prachtig nuuj waord gebrach: d’n Um. Bietje vraem waord. Pruses? ’t Sjteit neet in de v. Dale, es waord dan. ‘t Wäördje um det d’r waal sjteit is – wen ich ’t good begrepe höb – óngerdeil van internetadresse, van petieterige aafgelaege eilenkskes (Noord-Limburgs). Wo waert neet gezag. Moge veer zegke det de taalgelierde meug wore wie ze midde in de U zote? En dink neet det oos OLS in de v. Dale vermeldj waert. Waal in klein letters: ols = openbare lagere school.
Ozen Um is bedach door Alf Poell, ex-versjlaaggaever biej de Limburgsen ómreup. Hae heurde jeder jaor det de sjötte die ‘t OLS wónne, oetrepe en nao heim belde: veer/wae höbbe ‘m. Alf sjpelde ’t inj van höbbe-‘m es ‘um’. Waat hauwe ze dan? ‘t OLS gewónne, wiejer nieks. Daoveur leet Poell ein trofee make die de winnende sjötterie oetgereik kreeg, en die hae d’n Um neumde.
Raak gesjaote. ’t Waord waerde sjnel gebroek, veural op ’t Belsj, in de gezette. Die höbbe mier mit taal es oos gezet, mót ich helaas zegke. Mae ‘t waerde hiej zeker gebroek. Ich citeer: ‘Het was de vijfde keer dat St. Catharina d’n Um veroverde’, de sjötterie van Stramproy. Die wón ‘t OLS veur ’t iers in 1893. Mesjiens höbbe ze doe al gerope weej höbbe ‘m, mae d’r woor gein trofee, laot sjtaon teevee.
Efkes poze: dit Um is geweun eine naam, ei begrip det gebroek waert. Krek wie veer van einen Oscar sjpraeke of einen Edison, veur meziek. In de v. Dale sjtaon die mit ein houfletter, dus: d’n Um – of toch neet? Edison en Oscar zien besjtäönde name, Um neet. Daoveur kan me dao get mit sjpele. ’t Sjoenste veurbeeldj vinj ich van det um ei wirkwaord make: zólle veer dit jaor intjelik umme?
Leste vraog: is um ein ech Limburgs waord? Waat angers? ’t Waerde drei maol ingesjik veur ’t sjoenste Limburgse waord, en sjteit daoveur in ’t beukske Aek op de sjóttelsplak, euver alle ingesjikde wäörd en nag mier. En ‘t kump allein biej ós veur, in de twie Limburge, den ’t guf gein twiede OLS.
Wim Kuipers