Veldgewas: Sjrieve euver sjrieve in ‘t Limburgs (SesieL Deil 16)

Nuuj pinkswónjer gevraog

Daag SesieL. ’t Sjpiet mich, mae ich mót nag ins good bekieke of ich waal mit dich  wiejer wil. Sjrieve euver ’t gesjreve Limburgs, wo mesjiens nag minder belangsjtelling veur is es veur de wäörd die vanoet d’n hemel klónke en die jederein kós versjtaon. Belzje moslims, sjperssjtaekers oet Kroatië, Mesjreechtenere oet Kirchroa.

De werreld kantjelt en ich wil blieve doon waat ich al veertig jaor gedaon höb: bevlaoge sjrieve euver de taal van mien elders, Oos Taal. Ich woor wie eine gek zoe bliej wie ich ein waekelikse rebrik kreeg in de gezet: de Letterbak. En dae waerde ei begrip. Ich höb aevel min zin hiej te vertelle woveur ich daomit mós sjtoppe, kórt nao de zoegeheite erkinning van ’t Limburgs es regionaal taal. Ich druimde doe euver ein echte taal, ein einheidstaal die de betreurde Paul Prikken AGL góng neume: Algemein Gesjreve Limburgs. De basis daovan zól de taal mótte zien van de miense vanaaf Ittere wies Venlo, dus aone Venlo zelf en ouch Mesjtreech veel daoboete.

Algemein Limburgs?

Woveur? Wiel allein de dialekte van dét sjtök Limburg alle kinmirke van ’t Limburgs höbbe – vónje veer. Zoeget woor nao de erkinning vloke op ’t graaf van Servaos. De NRC waerde gebeld, en de gezet van de baeter luuj meljde op pagina drei groot det d’r noets never ein einheids- of algemein Limburgs zól gewaere. Ofwaal: gein Pinkswónjer in biejnao laeg kirke. Angers gezag: deze leefhöbber kreeg ei pelmpke gegund, en mós zien passie euverdrage aan opvangmoders, kleuterandusse en portiers van ’t Hoes veur ’t Limburgs. Ach, waat mot einen aoje mins/miens/miensj angers nag. Dae breef sjreef ich ein waek geleje. Kreeg sebiet eine mail van SesieL. Det portiers vreuger alderlei kluskes d’rbiej deje. Of ich wól beginne mit ein anger waord te verzinne veur ‘klusje’, en leefs neet kluske.

Kunsmatige grenze

Allei, ierste neet-kluske veur daen aoje mins/miens/miensj: woveur zólle veer neet aaf kónne sjpraeke det de gesjreve Limburgse taal allein miens gebroek? Zól me ein einheid wille, waem besjlis det dan?, heur ich al rope. Neet zoe lestig es me dink. ’t AN-waord veur eine miens is mens, neet Mensch wie hiej euver de päöl. Waem bepaolt det? Waat is bepaole? Eigelik de regeringe van… Dao beginne v’r al. Nederlandj en Belsj, of de Vlaominge? Hiej zól det dus de provins mótte doon, den ’t Limburgs is de verzameling dialekte die binne de grenze van de Nederlandse provincie Limburg gesjpraoke waere. Polletieke dus kunsmatige grenze.

Mee en neet meer

De taalkunde haet det al ei bietje begrepe. De taal die in Horst en wiej umgaeving gesjpraoke waert, neump me noe Kleverlands, nao ’t sjtedje Kleve = Kleef. Ouch ei flink sjtök van Gelderlandj heurt hiejbiej. En ei bietje Braobantj. Waat sjpraeke dao de miense? Ich zól nag get euver mee vertelle. Phil Schaeken, Zitterd, wól mee sirk. Woveur gein R? Wiel me in Hollandj ‘Sittat’ zaet?
Of umdet det in Sittard zoe gezag waert? In de ganse gemeinte Sittard-Gelaen? Dao heurt Born aevel ouch biej, ploes nag drei hampele anger plaatse, wie De Kraonkel. Ich wil veur AN ‘meer’ (’t biejwaord, neet det water) de Limburgse wäörd mie en mier veursjtelle. Geweun gesjreve, gein gemieër of miej.

Waat is ’t versjil? Mier is ei biejwaord van graod, van mier es get angers. Hae is mier es allein börgemeister. Mie kan ei biejwaord van tied zien. Is ’t al ach oer? Dan kump hae neet mie. Is dit noe belangriek? Vraog mich neet… Ich mót iers weite waat de polletiek wilt mit ’t Limburgs. Sjtaoteleje zien det in Frieslandj gaon vraoge. ’t Hoes veur ’t Limburgs kan mich nieks vertelle. Ich wach aaf. SesieL wilt det ich wiejer gaon.

Wim Kuipers