Letterbak Wim Kuipers, 7 september 2016

Witbeer mit kerboet

Etymologie geit dus euver de herkóms van wäörd (ich doon hiej krek of ich weer veur de klas sjtaon). Me hoof aevel neet hóngerde jaore trök te gaon. Gans nuuj wäörd höbbe ouch ein gesjiedenis. Ich dink aevel det de meiste van die wäörd waal dudelik zien. Ze hove neet vervörmp te waere, den ’t zien meis samesjtellinge van (geweun) anger wäörd. Veurbeeldj: voordeurdeler, det al weer vergaete is. Daoveur citeer ich waat de v. Dale zaet, nae: ich vertaal det: eine dae mit einen angere (meis: ein anger) same in ein hoes woont; samewoont dus. Dao zól ’t biej kónne blieve, mae ’t waord waerde gemaak waege de veurdeile die die ein veurdeur zól höbbe – ich citeer noe waal: met name met betrekking tot de fiscus en het recht op of de hoogte van een sociale uitkering.
Dudelik? Zjuus, en dan waert ouch dudelik woveur Oos Taal volges väöl miense gein echte taal zól zien: veer kónne neet alles zegke in det dialek. ’t Is neet gans zoe, mae ’t Limburgs is gein besjtuurstaal, de taal van veursjrifte en eige wette, ’t is gein natietaal zoegezag, den Limburg is óngerdeil van ’t keuninkriek der Nederlanden. Ich höb net vershoudfolie gebroek: mótte veer dao ein eige waord veur höbbe?
Ich wil waal nag kwiet det dit ouch guljt veur ’t Nederlands: in de weitesjap, meziek, toerisme en sjlupend ouch al de polletiek bepaolt ’t Ingels wie me kalt. Mesjiens haet dit get mit de participatiesamenleving vandoon, ei waord det ei paar jaor trök door ’t Genootschap Onze Taal genomineerd waerde veur de wedsjtried Waord van ’t Jaor.
Oef. Ich wól ’t euver ein nuuj volksetymologie höbbe: witbeer, witbier of Weissbier. Det waord kump biejnao zeker oet ’t Duutsj, en woor dao Weizenbier, mae miene Duitse v. Dale van 1990 (twiede drök) verwies al nao Weissbier.
De verangering van Weizenbier liek dudelik: Weizen, tarwe, waerde aangezeen veur weiss, wit, ouch al guf ’t duuster witbeer. Op det van Erdinger sjteit nag de herkóms, in vertalinge dan: wheatbeer en cerveza de trigo, dus beer van tarwe (ich vinj: Weizen = trigo en alemán); witbeer is dao cerveza blanca. En ouch de Belzje, die dök zegke det zie de bedinkers zien van witbeer, höbbe zich laote witte, gezeen de merke Blanche de Namur en zelfs Blanche de Bruges.
Weizen kinne veer hiej es weit – mae neet gans Limburg zaet det. Grote deile höbbe ’t euver terf (tarwe). ’t Nederlandjs haet ’t waord weit euver in boekweit, dae veer – veer verkórte zoeväöl – bokes neume, veural bekind in de samesjtelling: bokesmael, wo me kerboet (balkebrie) van maak.
Wim Kuipers, 7 september 2016