Limburgse romans

Column van Wim Kuipers *

Tiedje geine breef versjik. Mier es eine ganse maondj. Keem zoe. Ich blief veur de Sinterklaos, Korsmes en Aod en Nuuj neet in Oostalië. (Ich weit neet of die houfletters waal good zien: die drei wäörd sjtaon neet in de v. Dale). Nao de wichter, angers… Mót ich dan… Nae: ich mót neet väöl. Doon neet mit mit de  Olympische deugde rapper wiejer hoger sjterker. Bön aevel geine pierelink, den die zitte meis in de gróndj. En wen ze zich efkes nao baove vreutele: kónne ze get zeen? Laeze zeker neet. Weit onneet of ze zich eine döbbele krunkel sjrikke van vuurwirk. Vuurwirk – höb ich neet väöl mit, en mit die knallers gaaroet nieks. Kuns en/of religie veur dómköp. Sjtop: doe zóls neet mie sjelje. Klop. Ich vinj det aevel gein sjelje. Meiningske.

Werkgroep Limburgse schrijvers

Höb wiejer mich gemeind veur te mótte naeme get positiever te waere. Väöl feite, minder meininge. Ich betrapde mich aafgeloupe dinsdig d’rop det ich  nuujsjerig woor waat de volgende Limburgse sjriever zól zien in de reeks van de VIA (de vreuger waekblajer van de gezet). Höb dao al get euver gezag. Gruupke van sjrievers die zich miskind veule, veural door de Rampsjtad, kómme nao boete es Werkgroep Limburgse Schrijvers. Jeder waek bringk VIA de Literaire Hoek, dae aandach guf aan, ich citeer: lezen en literatuur in Limburg.

Wies noe geit ’t allein euver neet mie laevende sjrievers (mit ‘dooj’ mót me veurziechtig zien). Die serie laes ich dus. Hauw al naogedach euver waem dao nag in zól mótte van die die d’r neet mie zien: de broor van de grote glazeneer Joep Nicolaas? Aan waem ’t gewaore is hauw ich, ierlik gezag neet gedach: Frans van Oldenburg Ermke, sjoelnaam veur de gebaore Hollenjer Frans Brunklaus. ’t Artikel haet de kop Geef door te lezen schrijvers het eeuwige leven. Gesjreve door Theo Engelen. Höbs doe dao waal ins van geheurd?, vroog Paul Weelen mich.

Ingele

Never noets. Ich zag waal nag: ‘t guf väöl Ingele. Ich neumde Jos Engelen, (1950, Neel) de weitesjappelikke baas van ‘t (zoe zag me) atoominsjituut CERN in Sjenaeve (wie de meiste nuutslaezers det oetsjpraeke),wiejer hooglieraar in Amsterdam en de leste jaore väörzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Neet nieksd. En hae kalt geweun Limburgs.

Woveur mót dit? Nou, dae Theo Engelen van hiejbaove is ouch in ’50 gebaore, in Gäöl (Geulle), ouch hooglieraar gewaes, in Numwaege, en hae haet ei sjtök of twelf beuker  gesjreve; iers kienjerbeuk, daonao romans. Woveur kin ne veer dees miense neet? Zaachte G? De gezet? Is dit noe weer knotere op oos gezet? Wil ich neet mie doon. Haet min zin. Ich besef noe det ich mich waal ins es ei Calimereuke gedrage höb. De baze van ’t Limburgs deje det neet: ingaon op beleidiginge, belachelik make van Oos Taal, jao: discriminatie.

Aafsjied

AH: det leste kan neet, zaet me: veer zien gein aafwiekende minderheid of zoeget. Zeuk ’t uch oet. Of bel de weitesjap.

Goedendag. Hier Wetenschap. Ja medam, Oos Taal mót mier van de geweun luuj waere. Dinsdig sjtinge op pagina 13 van de Limburger noer doodsberichte van miense oet Neel (Maasniel, dae naam sjteit hiejbaove al), en die wore in ’t Limburgs gesjreve. Waat opveel: allebei hauwe ze aafsjied. Ich heur det dökker en versjtökker: aafsjeid is aafsjied gewaore.

Jaomer det die doodsbreve (baeter waord es -berichte, help help gein euverliejesberichte) euverzitsels wore van de veurbeeldje die de begrafenisman tuinde. Det vinj ich erger es woonsdig plaats goonsdig. Mae ja jao: wieväöl gesjreve Limburgs guf ’t nag?

Blau fan dagen

Is det belangriek? Ach ich höb mich de roman Blau fan dagen, griis fan ônrust besjteld. De sjriever vinjt det jeder taal wie klein ouch romans mót höbbe. Hae sjrief in ’t Bildts, ich sjrief euver oet Trouw: In de voormalige Friese gemeente Het Bildt (nu samengevoegd tot Waadhoeke), spreken nog zo’n 6000 mensen de ietwat hoekige en rauwe streektaal, twee derde van het totale inwonertal. En die hampel luuj krieg einen dieke roman. Tja, en veer dan?
Wen die men (ich höb nag gein vrouw gezeen) van de Werkgroep nieks mie peraat make boete Limburg, sjrieve ze mesjiens eine roman in ’t Limburgs.
Paul Weelen guf dae dinkelik waal oet.

* Wim Kuipers reageert op van alles wat hij over Oos Taal (het Limburgs) tegenkomt in de media.

* Deze tekst is niet in het Nederlands vertaald omdat een vertaling te veel afbreuk zou doen aan het karakter ervan.