Sjrieve euver sjrieve in ’t Limburgs (SesieL) Deil 14

Sjpelle en sjrieve

Sjpelling liek mich neet zoe hiel belangriek veur Veldgewas, höb ich dökker bewaerd. Mae noe waer ich danig getoek. Ich loos in Trouw ei jubelverhaol wie in Limburg ’t Limburgs inins laef. ’t Guf euveral cursusse, veural veur de sjpelling. Jao, d’r zien zelfs wachlieste veur, nag erger: wachlieste van wachlieste, loos ich. Sjpelle sjpelle koekerelle.

Daoveur mót ich get mier euver sjpelle gaon vertelle. Is sjpelle belangriek? Grammatica? Sjpelle is ei hölpmiddel veur te verduutsje waat me vertelle wilt. Op pepeer dan. Ich höb dao ei geweun verhaol euver gesjreve, los van alle cursusse. Helaas is det get lank veur deze SesieL. Geer kónt det  aevel zelf bedinke, wie sjpelle óntsjtange kan zeen. Doot de ouge toew, geer zeet in örges in Afrika, miljoon jaor geleje. Neet allein, gruupke van vieftig bao naakse luuj. Um te euverlaeve mótte aojer miense dich helpe, dinger dudelik make. Góng mit handj, vinger en voot. Moog me gebaretaal neume.

Die haet me nag. Begin biej de sjeidsrechter in ein kaokende kuup mit 90.000 sjrevers en knalvuurwirk. Volgende sjtap: me góng sjpraeke. Handj en voot waerde móndj. (Wie det gegange is, mit beeldjtaal, teikes: sjpannend veur zelf te bedinke.) Sjtap zoeväöl: me mós zich get bedinke um miense die de sjpraeker neet zoge of kóste heure, veur die get te verduutsje. Wie dan? Geweun daohaer loupe, krek wie me vreuger nao broor of zöster aan d’n angere kantj  van ’t dörp paterde. Zöster wiejer weg en zelf bein gebraoke? Dan mós emes angers det gaon vertelle. Neum dem bode. Mae mesjiens kós dae neet alles good ónthaoje. Zjuus: me maakde teikes, sjtreepkes, rundjes, kruutskes en later letters. Pepeerke, breef, book: sjoen um uch det zelf wiejer te bedinke. Of det zoe gegange is: neet belangriek.

Wiejer. Book, gezet, literatuur, sjrieve, sjpelling: heure die biejein? Zeker. Allein: de juuste sjpelling is neet van groot belang, vinj ich. Wereld, werrelt, waereld, wörreld, wèereldt: jederein zuut sebiet waat bedoeld waert.

Hoondederbatse

En de deskundige die bepaole wie me de Nederlandjse wäörd mót sjrieve, höbbe ’t neet neudig gevónje teikes te fabricere veur wäörd die wie me zaet geliek gesjreve waere, mae gans get angers beteikene. Wen baasje Blaf taenge zienen hóndj zaet: Donald kom, kom lekker hier!, dan dink dae hóndj neet det d’r ein kómp vinjt mit gebraoje hoonderbatse. En hiej? Hiej sere veur wäörd mit de gekste teikes, allein veur te laote zeen det ze drei dörper wiejer ein E net get angers oetsjpraeke.

Genóg geknoterd. Ik wil get vraoge sjtelle euver ’t woveur van die cursusse. ’t Geit dus euver sjrieve in ’t Limburgs, of ei dialek det binne de polletieke grenze van de Nederlandse provincie Limburg gesjpraoke waert. Wo deent det veur? Ich kin gein anger antjwaord es: zörge det ’t Limburgs neet oetsjturf.

Code Rood

Daoveur waerde in de coronatied gewaorsjoewd (kees eur eigen dialekwaord: -sjuujd, -sjuwd, -sjouwd of -sjôêwt) door einen hooglieraar aan Maastricht University. Code Rood! sjting opvallend op de veurpagina van de gezet. Efkes later bracht die grote verhaole wie gevierlik ‘t kós zeen wen emes dae allein dialek sjprook,112 belde. Verhaol twie bewaerde det kraomvrouwe biej de ergste weje inins dialek gónge kalle.

Kalle kalle. En sjrieve? De Limburgse radio maakde get podcasts, en MIT, ein commercieël club van peutersjpeelzale keem in ‘t besjtuur van  ’t  Hoes veur ’t Limburgs. Logisch zag me mich: wen noer nag ein hampel wichter dialek sjprik, is ‘t gedaon mit Oos Taal. Sjloes. Dus…

Mogen?

Kan ich min zinnigs euver zegke. Waal höb ich drei maondj lank ein oetsjpraok (ouch op de veurpagina, net baove d’n titel) van De Limburger op miene computer geplek gehad, Hiej kump die. Limburgs: Nieuwe sjtreektaalfunctionaris wil dat kinderen moedertaal mogen spreken. Neet te gluive: mogen! Wilders? Trump? NOS? Det zuut d’r vazel oet veur ’t gesjreve Limburgs, veur poëzie, verhaole. Klop helaas: de ierste drei, veer jaor zien gein miense en middele daoveur besjikbaar, zag mich emes van ’t Hoes veur ’t Limburgs.

Gelökkig höbbe veer Veldgewas en SesieL nag.

Wim Kuipers

(Deze tekst is niet in het Nederlands vertaald omdat een vertaling afbreuk zou doen aan de teneur ervan)