Bas Vissers, sind kort voorzitter a.i. van Veldeke Krink Venlo
“Ben ik nu een coryfee?”, vraagt Bas Vissers (52) zich verbaasd af als we elkaar ontmoeten bij hem thuis in Blerick voor een interview voor de Nuuts-
breef van Veldeke Limburg. Hoe dan ook, feit is wel dat Bas in korte tijd is uitgegroeid tot een van de prominente bestuurders van de Veldeke Kring Venlo. En sinds kort is hij, na het onverwacht wegvallen van Henk Buskes, ook nog gebombardeerd tot voorzitter a.i. van de kring. Dat heeft hem wel een beetje overvallen want het levert een hoop extra werk op. Maar zolang het is op te brengen doet hij dat met liefde, liefde voor de Limburgse taal die hem van huis uit is bijgebracht.
Je ziet wel dat dialect spreken minder is geworden
Ook op school en op straat weet Bas niet beter of daar werd alleen maar dialect gesproken in zijn jeugd. En al blijkt uit onderzoek dat in Noord Limburg relatief minder dialect gesproken wordt dan in het Zuiden en midden van de provincie, Venlo vormt daarop volgens Bas toch een uitzondering. Maar ook hij ziet dat het aan het veranderen is. “Ik vraag altijd in de klas: ”Wie spreekt hier dialect?”. En in het begin van mijn carrière (als docent Frans) had je misschien vijf vingers die geen dialect spraken. Tegenwoordig heb ik ook wel klassen waarbij het precies omgekeerd is. Dus je ziet wel dat het minder is geworden.” Voor een deel komt dat natuurlijk door import van mensen die van huis uit geen dialect spreken, al valt het Bas wel op dat er ook Turkse en Marokkaanse kinderen zijn, van de derde of vierde generatie, die weer wel Venloos praten. Maar er zijn ook nog altijd veel ouders die denken dat als je dialect praat, dan word je daar minder slim van. Ook zijn mensen die getrouwd zijn met iemand van buiten Limburg geneigd om dan maar Nederlands met hun kinderen te spreken. “Waarom niet de een dialect en de andere Nederlands? Wat is daar op tegen? Dan praten ze zelf met iedereen dialect maar met de kinderen Nederlands. Ik heb dat nooit begrepen.”
Ik ben een echte Alpha
Zijn liefde voor taal bracht hem bijna vanzelf bij een talenstudie. “Ik ben een echte Alpha. Ik heb nog wel heel lang getwijfeld tussen Geschiedenis, Frans en Duits. Maar ik dacht, Duits dat leer ik mezelf wel maar Frans was wel een zware studie. Ik heb daar echt mijn uren voor moeten maken.” Het leverde hem in ieder geval een beurs op voor de Sorbonne in Parijs waar hij met veel plezier op terug kijkt. Dat die keuze hem ook min of meer voorbestemde voor een bestaan als leraar was niet bezwaarlijk, al is er sindsdien veel veranderd in het onderwijs, en bepaald niet ten goede. Dat neemt niet weg dat hij nog steeds met veel plezier les geeft. Maar die veranderingen hebben er wel voor gezorgd dat hij ook andere wegen is gaan bewandelen. Hij is nu ZZP-er en doet ook werk buiten het onderwijs. Zo is hij nu als ‘dialect coach’ betrokken bij een Nederlandse speelfilm waar hij de taak heeft Nederlandstalige acteurs Venloos te leren praten. In oktober wordt gedraaid en Bas is er op de set bij om te controleren of zijn leerlingen hun les ook goed geleerd hebben.
100 Wäörd veur óg oetgelag
Als taalkundige heeft hij zich al jaren toegelegd op het Venloos. Hij begon de herkomst van typisch Venlose woorden te onderzoeken en schreef daar korte stukjes over op zijn Facebook pagina. Daar kwamen veel reacties op en toen vroeg de toenmalige voorzitter van Veldeke Venlo, Frans van de Rijdt, hem om bij het bestuur te komen. Via Veldeke Venlo kregen die stukjes toen ook aandacht van mensen uit heel Limburg en na verloop van tijd ontstond het idee om een boek daarover uit te geven. Dat resulteerde in ´100 Wäörd veur óg oetgelag´ waarmee Bas zijn naam als kenner van de Venlose taal gevestigd was. Al eerder had hij zich toegelegd op het ontwikkelen en doceren van cursussen Venloos spreken en schrijven, waarvan in oktober de volgende editie gepland staat. En zijn ideaal is nog altijd om die cursus ook geschikt te maken voor online gebruik. En dan zou dat format liefst ook beschikbaar gemaakt kunnen worden voor andere Limburgse dialecten als het Venloos. Voorlopig heeft hij dus werk genoeg.
Veel vergaderen
Dat wil niet zeggen dat het werk als voorzitter a.i. van Veldeke Venlo geen aanslag op zijn agenda vormt. “Veel vergaderen!”, is wat als eerste bij Bas opkomt als het over Veldeke gaat. Hij probeert daarin zijn weg te vinden door zo veel mogelijk waar hij niet per se bij nodig is te delegeren aan de secretaris en de penningmeester. “Henk (de vorige voorzitter) die zat overal bij. Henk deed alles. Maar zo ben ik niet. Ik hoef echt geen discussie over elk ingekomen briefje; een overzicht is voldoende. En ik hoef ook niet van elke dubbeltje dat er uitgaat te weten waar dat heen gaat.” En dan nog wil hij over een tijdje bekijken of hij wel genoeg tijd heeft om voorzitter a.i. te blijven. Maar vooralsnog voelt hij zich zo verantwoordelijk voor Veldeke dat hij die taak graag op zich neemt. Daarbij speelt mee dat Bas de enige in het bestuur is die echt taalkundig verstand heeft van dialect. En daar maakt hij zich wel zorgen over. Hij heeft een uitgebreid netwerk van taalkundige docenten maar niemand trekt eraan of heeft tijd om zich met dialect bezig te houden. Dat is ook de reden dat Bas zijn cursus Venloos heeft teruggeschroefd van twee keer naar een keer per jaar. Omdat hij alles alleen moet doen, kost hem dat te veel tijd.
Structureel subsidie voor taalbeleid
Bas verwijst naar een artikel in de krant waarin aftredend vicevoorzitter van Veldeke Limburg Lei Heijenrath pleit voor professionalisering van het Limburgs taalbeleid. Met alle respect voor wat vrijwilligers binnen Veldeke en andere taalorganisaties voor elkaar hebben gekregen, een heleboel plannen voor taalonderwijs, taalstudie en taalpromotie komen niet van de grond omdat er geen tijd en vooral geen geld voor is. De hoop en de verwachting is dat de provincie nu eindelijk eens over de brug komt met een structurele subsidie voort het Limburgs. Het aantal mensen dat zich nu met verstand van zaken bezig houdt met de achtergronden van de Limburgse taal is heel beperkt. “Ik denk niet dat er dat meer dan tien zijn”, zegt Bas, en dan is hij zelf nog een van de jongste. Als we komen te spreken over de streektaalfunctionaris Ton van de Wijngaard, die binnenkort met pensioen gaat, laat Bas zich ontvallen: “Kijk, zo’n functie zou wat voor mij zijn. Daar zit ook een stuk onderzoek bij en dat is wat ik graag zou willen doen. Ik doe dat nu ook maar dan in mijn eigen tijd.” Dat is wat men een open sollicitatie noemt.
Huis voor het Limburgs
Veldeke is een vereniging die diep geworteld is in de lokale kringen die over de hele provincie verspreid zijn en ieder hun eigen dialect koesteren. De koepelorganisatie Veldeke Limburg heeft het daardoor niet altijd gemakkelijk zijn plaats en functie te bepalen. Toch vindt Bas dat de koepel een belangrijke functie heeft door de kringen op tal van gebieden te faciliteren. “Ik vind dat Veldeke Limburg dat ook prima doet. Die weten wel wat er leeft. Als ik op vergaderingen kom heb ik nooit zo wat van dat vond ik een nutteloze vergadering. Het mag allemaal wat strakker zijn en ook wat meer naar buiten tredend, wat activistischer, zoals de huidige voorzitter dat noemt. Daar kan ik me wel in vinden.” Dat er nu een Hoes veur ’t Limburgs komt, noemt Bas een goede ontwikkeling, maar hij zegt ook: “Ik hoop van harte dat daar ook een goede financiering voor komt. De gemeenten moeten dat ook inzien.” Op een bijeenkomst van de gemeente Venlo had Bas laatst nog een discussie over de definitie van wat een dialect is. Een dialect is geen taal, volgens een van de aanwezigen. Dan heb je aan Bas een goede, een die op zijn taalstrepen gaat staan. Maar het is met dialect als met voetbal, iedereen denkt er verstand van te hebben. En daar kan hij zich over ergeren. “Ik ben iets gaan uitzoeken, 23 woordenboeken heb ik geconsulteerd van Amsterdams tot Middelduits. En dan komt iemand die nergens verstand van heeft vertellen van nee, dat zit zus en zo.. Dan denk ik: hoe is het toch mogelijk?“ Het is de tijdgeest, zullen we maar zeggen, en daarmee maken we een eind aan ons gesprek.
Bèr Brounts , Maastricht, juni 2023