Eijsden: Requiem voor een dorp

Ton Spauwen schets in zijn boek “Requiem vuur e duerp/Requiem voor een dorp” een beeld van het Eijsden uit zijn jeugd. En hij doet dat in twee talen: het Èèsjdes en het Nederlands. En dat doet recht aan de tijd die hij beschrijft, toen in Eijsden nog vrijwel uitsluitend dialect werd gesproken. Maar waar dat dialect nog steeds gesproken wordt, zijn de omstandigheden in het dorp dat Spauwen beschrijft zodanig veranderd dat bij veel van wat hij aanroert met een zekere verbazing geconstateerd kan worden hoeveel er in die korte tijd, de tijd van een mensenleven, veranderd is.

Spauwen behandelt successievelijk de plaatselijke kapper, de spelletjes die de kinderen op straat speelden, de Welpen, zijn ervaringen als gemeente-stagiair in Oost-Maarland, de wederwaardigheden van bekende dorpsfiguren als Netteke en Bertje, om af te sluiten met zijn requiem over alles wat verloren is gegaan in het dorp. Dat levert vermakelijke observaties op, zoals (in twee talen):

• De coiffeur zèèpde de klaant flìenk ien mit ene kwasj en zèèp totste ‘m neet mie trùkkòes. Hèë vulde daan ieësj e bekske mit wérrem waoëter oet de kèëtel vaan op ’n hoeg potkache;l ien d’n hook vaan de salon. Mit e sjaermets dat e ieësj sjlieëp op e witlaer, sjoer e de baoërd mit de zèèp weg.
• De coiffeur zeepte de klant goed in met kwast en zeep tot je hem bijna niet meer herkende. Hij vulde dan eerste een bakje met warm water uit de ketel van op de hoge potkachel in e hoek van de salon. Met een scheermes dat hij eerst aanscherpte op een wetleer, schoor hij de baard met de zeep weg.
• Hujbe waor ’t favoriete spuuël vaan väöl jonges. Kiepes twie, mèëtes einh, tieëge dat criterium woerte de preijs bie ’t hujbe verdeijld: sjiethujbe, glaoze hujbe eb de deursjte: de loethujbe. Ien de gut vuur de wc’s en ien de loer òenger de beuk aon de straot woert gehujbt. Vuur ’t mèëte bòefdeste este groete han has.
• Knikkeren was het favoriete spel van veel jongens. Raak twee en opgemeten één knikker. Dat was het criterium waartegen de prijzen bij het knikkeren werden verdeeld: lemen knikkers, glazen knikkers en de duurste: de loden knikkers. In de goot vóór de wc’s en in de schaduw van de beuk aan de straat werd geknikkerd. Bij het meten bofte je als je grote handen had.

Ton Spauwen kijkt met weemoed terug op die tijd maar accepteert dat die voorbij is: “Nu is het anders, niet beter, maar let op jezelf want de commercie ligt op de loer. Verkoop jezelf niet en wees zuinig op wat er over is. Je Bronk, je processies, je harmonieën, het kasteel, je kerken en je mooie taal.”

Het boek is voor € 11,00 (excl. evt. verzendkosten) te verkrijgen bij Lidwien  Partouns, Kerkstraat 18,  Eijsden,
of af te halen of te bestellen bij: Ton Spauwen, Von Geusauplein 19, 6245 GC Eijsden, tel. 06 38057065, email: spauwenale@ziggo.nl