Veldgewas: Jeanne Alsters, beschermvrouw van het Venloos (1932-2023)

Toen de redactie in het archief van Veldgewas op zoek was naar gedichten voor het speciale nummer bij gelegenheid van de nationale Gedichtendag én het jubileum van 13 jaar Veldgewas, stond voor ons vast dat we in ieder geval eer wilden betuigen aan een paar schrijvers die ons in het afgelopen jaar ontvallen waren.

Een van die schrijvers was Jeanne Alsters uit Venlo. Zij stierf in december 2023 op 91-jarige leeftijd. Jeanne was een leven lang dichter en beschermvrouw van het Venloos dialect. Ze was ook erelid van Veldeke. En ook stuurde ze in het verleden wel eens een gedicht in voor publicatie in Veldgewas.

Een van die gedichten droeg als titel ´De neger´ Dat was even schrikken. Daar zou men tegenwoordig toch eerder een ander woord gebruiken. Kick Out Zwarte Piet en de vereniging Antilliaans Netwerk hebben zelfs gevraagd om dat woord strafbaar te stellen. Moeten we zo meteen het gevang in? We konden Jeanne niet meer vragen of ze het ermee eens was om dat woord te veranderen.

Woorden doen ertoe

Woorden doen ertoe, dat staat vast. Woorden kunnen ontroeren en blij maken maar ook kwetsen. En het is goed om daar rekening mee te houden. Maar het wordt problematisch als we de geschiedenis willen herschrijven door woorden uit de archieven te schrappen en dat is letterlijk wat hier aan de hand is. Dat gedicht van Jeanne Alsters was uit augustus 2014. Klaarblijkelijk was het woord ‘neger’ toen nog niet problematisch want Jeanne was bepaald niet iemand die op provocatie uit was. Het is bovendien een lief en liefdevol gedicht, de zwarte in kwestie wordt enkel positief beschreven en er wordt zelfs gesuggereerd dat Onze Lieveheer bij het scheppen van de mens tot de conclusie kwam dat zwart eigenlijk beter paste dan wit.

De vraag is nu wat we zwaarder laten wegen: de historische correctheid en de intentie waarmee Jeanne die titel gekozen heeft, of de actuele maatschappelijke gevoeligheid. “Taal is geschiedenis” zei Jeanne daar zelf over in een documentaire die Omroep Venlo over haar maakte. En daarmee gaf ze aan dat woorden veranderen in de loop der tijd en dat daar niets verkeerd aan is. In overleg met Theo en Paul Alsters, de zonen van Jeanne, hebben we daarom besloten ervoor te kiezen de titel te veranderen in ‘De zwarte’. Maar we wilden dat niet doen zonder daarover hier verantwoording af te leggen.