De lèste Lidioom: Ver-raoje name
Namen. Sjtaej, (abbe)gater. Namen, Namur, Venzelderheide. ‘t Guf plaatsname die allein in Limburg veurkómme. Alleriers in ’t zuje de bao dartig name die op -rade oetgaon. Det -rade is hiel hel Limburgs, mae de name zelf heure neet biej Lidioom. Ze zien bezunjer, det zeker, mae ’t zien Nederlandjse name: ze höbbe ammaol einen ‘echte’ naam naeve zich. Ich kan bewaere det die vreuger name ‘verraoje’ zien: ze krege ein -rade ofwaal -raoj aan de baom. Doonder waerde Doenrade, Geweustrao Weustenrade en zoe wiejer. Allein Heieret (duit mich dinke aan Heirat) kreeg ein anger achtersjtök, bietje Midde-Limburgs: Heyenrath. Woveur gein Heienrade? Mesjiens woor me sjoew veur verwórring mit Herkenrade (Herkenter).
Det rade kump van ’t wirkwaord roje, AN ‘rooien’. Sjnel: de Romeinse sjeldaote die hiej wore móste aete, d’r keme veur daen tied grote häöf, mae wie de legers voert wore, begós ’t bós zien plaats in te naeme. Einen eik is sjterker es ei sjpier graas. Nao ei paar hóngerd jaor goof ’t weer genóg luuj die hónger hauwe. Ze gónge zich ummer mier akkergróndj kappe. Roje dus – voert bus. Daonao mós ’t nuuj landj eine naam höbbe. Vaesrade (Vaosje) zal nao Servaos geneump zien. Me haet onnag name mit -rode, wie ’t Land van Rode ofwaal Kirchroa en umgaeving. In Remunj kan me aete in De Ridder van Asenrode (Azeraoj). Achter Meersje de berg op wós me zich nieks te bedinke, zoedet dao Raar ligk, aone get d’rveur.
Name verzinne. Höb ich gedaon, en dae naam zoog ich inins sjtaon biej de fictieve plaatsnamen (Wikipedia). Ich citeer: Elsenrade, het fictieve dorpje in Limburg waar café de Hemelpaort centraal staat in de gelijknamige regiosoap die de KRO in de zomer van 2008 uitzond. Jaomer det d’r neet biej sjteit woveur ich dae naam bedach. ’t Verhaol sjpeelt zich biejnao gans in Baek aaf, en Baek is de plaats van de aels, de kruidenbitter els, dae dao ei gans mezeiem haet. De naam els is euveriges eine saortnaam, krek wie ‘wien’. Enne: det Elsenrade is ouch Hollesj. Ich höb ’t nag euver Aelsrao gehad, mae det zoog me neet zitte.
In de res van Limburg vinjt me de variante -ray en -roy; ich neum nag Leveroy ofwaal Leivere en Stramproy det geweun es Rooj op de borde van Veldeke sjteit, krek wie Raar. In ’t naorde haet me veural Venray, det in ’t Limburgs noe es Venroj gesjpeld waert. Prima: die Y höbbe v’r neet neudig. Gank wiejer nao Braobantj, dan zuut me dan nag ein hempelke -rodes wie Nistelrode, en dan is ’t sjloes.
Reagere? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl
Lidioom is eus rubriek euver ‘t eigene vaan de Limburgse taal. Dit is de 92ste en medein de lèste aoflievering vaan Lidioom. Sjrijver Wim Kuipers voont tot heer alles wat de meujte vaan ‘t wete weerd waor wel behandeld had. Al die 92 aoflieveringe kint geer blievend trökleze in eus arsjief.
Meh binnekort kump Wim Kuipers op deze website mèt ‘n nui rubriek, deze kier get minder oetlègkereg en get mie naodrök op ‘t plezeer wat sjrieve en leze in de Limburgse taol kint oplievere. Blief is volge!