Veldgewas: Frans Stollman koelman en dichter (1938-2023)

Oetgeteld elf daag nao Jeanne Alsters verlaor Veldgewas koelman en dichter Frans Stollman. Hae waerde mei 1938 gebaore op d’r Sjeet (Schaesberg), mae woonde mier es veertig jaor in Terbannet (Banholt), wo hae d’r Pruus geneump waerde, waege zien get anger taal.  Ein taal die biej häöm heurde wie zien tóng, tenj of laote v’r zegke hert. Op zien printje sjteit:

’t Sjunste in e miensjeleëve,
is de moddersjproach durchjeëve.

Frans woor eine Limburger wie me zich dae vreuger veursjtelde. Sjtolse mienwirker (huier nómmer 801 van de Sjtaatskoel Wilhelmina). Tambour-maître van de sjötterie, buutteredner, vastelaovesman, veurzitter van de karnevalsverain d’r Reënboagkloeb. Biej Radio Omroep Kerkrade hauw d’r lang ‘t program Uvver Plat Jekald. Hae sjreef wiejer plate vól vastelaovesleedjes, wobiej ’t bekinde ‘Laach ens effe mit’.

Zien poëzie , en hae haet mesjiens waal hóngerd gedichter gesjreve, góng veural euver de werreld van de koel en woveur me dem aafgebraoke haet. Gevolg daovan, dichde Frans:

’t Woeëd sjtil in de dörper.

Zoe zoog de polletiek en de gezet det neet. Dae regel deent daoveur örges in ’t Hoes te kómme.

Heel geleef waerde zie gedich ‘Küete (kóste) vier nog ins’. Det waerde veurgelaeze op feeste van Sint-Berb (4 december), de heilige Barbara, patrones van de mienwirkers. Paar couplette:

Küete vier nog ins
tsezame drinke aan d´r blèch
en sjlefe mit d´r pungel
mit de koelwèsj vol sjwainerij
wat vier de Mam
óp heem aa braatte
noa ´t drage de janse wèch. (week).

Küete vier nog ins
lüete mit de lamp

(en zoe wied wiejer)

… houwe mit d´r hammer,
sjave mit de sjaaf en
kroefe  d’r pijler óp en aaf,

(…)

fietse óp de koelfiets óngeneer
mit hingedróp de kis vol patroeëne,
vare óp ’t transportband
en sjisse in d’r sjtee of koal
… poekele in ’t badlokaal,

Hiej berös hae ei bietje:

iech wees wat iech vroag
kunt noeëts mieë tseruk
en dat is flaich e jroeës jeluk,
den aldaag zoeë sjravele
woar doch óch nit normaal.

Flaich is mesjiens, dus de werreld wie d’r gewaore is, dae vónj Frans op ’t inj waal good.