Interview mèt Katja Henz, bekind vaan LVK en mie.

Dat waor ech e leedsje wat bij miech pasde: de Moeljaan.

Dao is inderdaod neet väöl veur nudeg um Katja Henz aon de praot te kriege. Op ein vraog gief ze al gaw drei antwoorde. Dus is ’t wel touwpasselek tot zie häör carrière in de vastelaovendsmeziek is begonne mèt “De Moeljaan”. Dat waor in 2012 bij ’t MVK (Mestreechs Vastelaovendsleedsjes Konkoer). En sinds deen tied is zie regelmaoteg te hure gewees bij MVK en LVK. Meh Katja heet mie in häöre mars es vastelaovendsmeziek. En ze vint ’t daan ouch wel ins jaomer tot ederein häör veural daovaan kint. Want ze zingk ouch ander leedsjes en späölde nog neet zoe lang geleie zelfs mèt in ’n serieus soap-serie mèt es titel PLAT!. Dat optrejje en zinge zaot d’r al vaan jongs aof aon in, liet ze wete.

Ze is gebore op Annadal, Mestreechser geit bekans neet. Meh häöre pap kaom oet de buurt vaan Monschau, ‘ne Pruus, zoe wie ze zeet. Häör mam is daan weer gebore op de Brandweerkazerne en dat kaom umtot opa brandweermaan waor. Katja heet häör jäög groetendeils in Amie doorgebrach en woent noe al ‘ne gansen tied in Hier, umtot häöre vrund daovaandan kump. Meh ze veult ziech ’n echte Mestreechse. Al gief ze touw tot häör dialek neet zuver op de graot is: dao zit get in vaan Mestreech meh ouch vaan Amie en Hier en zelfs get vaan Valkeberg, boe ze op de lieger sjaol heet gezete umtot häör mam dao oonderwijzeres waor. Ze is dus dreitaoleg opgeveujd mèt Duits, Mestreechs en Nederlands. Es ze bij häör femilie in Duitsland waor daan spraok me Kölsch of Öcher plat al kós Katja ziech dao ouch mèt Mestreechs wel verstaonbaar make. En vreuger woort netuurlek väöl nao d’n Duitse tèllevisie gekeke, wie dat bij mennege Mestreechter femilie gebrukelek waor.

Gebore lierares

Nao häör middelbaar sjaol is Katja commerciële economie goon studere. Mèt dat diploma op tes is ze goon wèrke bij de Rabobank en daonao bij Albert Heijn en daonao kaom ze in de consultancywereld terech. Dat beteikende hel wèrke, väöl vaan hoes, 3 tot 4 daog per week euvernachte in ’n hotèl en zoe mie. Dat veel häör wel tege. Ze misde häör femilie en vrun en kraog zelfs las vaan heimwee. En toen heet ze vaan ’t ei momint op ’t ander häör baon opgezag. Häör collega’s snapde niks devaan meh zie waor veerdeg mèt de consultancy. Lang heet ze neet werkeloes thoes gezete want binne e paar daog kraog ze ’n aonstèlling es docente economie. En zoe kaom ze esnog in ’t oonderwies terech oonderwijl ze oets gezag had: dat noets! “Mien mam waor basissjaoljuffrouw en iech voont dat aofsjouwelek. Dus iech wouw noets juffrouw weure.“  Meh noe moot ze erkinne tot lierares zien häör eigelek op ’t lief gesjreve is. “Iech vin ’t heerlek. En oet wat iech trök krijg vaan lierlinge en awwers bliek wel: iech bin ’n gebore lierares.”

Vrouwlui, draank en väöl plezeer

En ’t zinge en actere is ouch get wat häör is aongebore. Es keend zóng ze al in ’t sjoalkuurke en doog ze mèt aon playbackshows. Meh wie ze góng pubere waor dat evekes gedoon. “Toen voont iech dat hiel stom allemaol. Dat waor neet “stoer” en iech waor bès wel ’ne stoere puber. Väöl op stap en wieneg doen op sjaol.” Wie ze veur de klas kaom te stoon kaom de intresse veur de meziek weer trök en dao kós ze veur terech bij ’t sjaolcabbarèt. Daoveur sjreef ze leedsjes en scènes in ’t dialek. In dat cabbarèt woorte eigelek alle taole doorein gebruuk, Nederlands, boetelands en väöl dialek. Al wat zie zelf sjreef waor in ’t Mestreechs en dat woort ouch wel verwach op sjaol in Gölpe: zie waor mét ’ne collega ein vaan de twie “Sjengskes” en die móste toch ech ’ne Zjenge-act höbbe. Vaan ’t eint kaom ’t ander. Zoe begós ze in Hier mèt de prizzentatie vaan de Dameszitting. Dat deit ze noe euveregens al bekans 20 jaor dus ze is vaan plan um dao binnekort ’ne punt achter te zètte: “ ’t Moot ouch ’ne kier good zien.”  Meh de schlager “Vrouwlui, draank en väöl plezeer” is nog ummertouw ’nen hit in Hier.

Kritisch op häör tekste

Of ze ouch in ‘t Nederlands zouw kinne en wèlle zinge? Tot ze dat kint, dat dink Katja wel meh of ze dat wèlt? “Iech höb bewus deveur gekoze um Limburgs rippertoire te doen. Iech veul miech dao lekker thoes bij. En dat gief ouch de sfeer vaan Limburg weer. Dao veul iech miech fijn bij. Gezèlleg!” En al heet zie ’nen Duitse pap, ze is toch neet vaan plan um nao ’t Duits euver te sjakele, wie väöl vaan häör collega artieste oet Limburg wel doen. “Daan zègke ze bij de studio: dat is bès raar: d’n einege dee ’t in zie blood heet zitte, dee deit ’t neet. Meh iech haw miech lever bij ’t Mestreechs.” En miestal zien dat origineel nómmers die ze bringk, mèt zoe noe en daan ins ’ne cover. Soms sjrijf ze zelf d’n teks meh de mieste tekste weure door andere veur häör gesjreve. Dao is ze wel kritisch bij: “Iech moot wel ’ne klik höbbe mèt ’nen teks. Iech moot ’t kinne euverbringe nao de lui, iech moot absoluut ein demèt zien. Anders kinste ’t neet vaanoet diech zelf zinge.” Katja heet d’n indrök tot zinge in ’t dialek de lèsten tied e bitsje stabiliseert. Väöl artieste sjakele wie gezag euver op Duits umtot dee merret groeter is. Meh Katja heet get minder de behoofte um permanent op ’t podium te stoon: “Ze mote miech pakke veur wat iech daon. Dat is mien käös en ’t is ouch neet mien boterham netuurlek. Iech wèl ’t veural leuk hawwe.”

Iech spreek mien eige dialek

Die käös heet häör in eder geval tot noe touw veer kier ’n plaots in de finale vaan ’t LVK opgelieverd. En koumend jaor hoop zie veur de vijfde kier debij te zien mèt ’t nómmer “D’n tied vaan eus leve” mèt meziek vaan Eric Reck en teks vaan Eric Reck en Charel Jeuken. ’t Is e welske en dat huurt ouch zoe volgens Katja. E vastelaovendsleedsje is e traditioneel leedsje, ’ne marsj of ’ne wals. Zie heet daan ouch neet zoe väöl op mèt vastelaovendsleedsjes mèt wat zie neump “Boem Boem Boem meziek”. “De huurs eders kier tot de jäög dat zouw wèlle. Meh de kinder bij miech op sjaol zègke: dee meziek hure veer ’t gans jaor al, geef us mer carnavalsmeziek.”  Katja is nao eige zègke neet hiel erg kritisch drop of de tekste vaan häör leedsjes wel good Mestreechs zien en of ze hielemaol volgens de regels vaan Veldeke gespeld zien. “Iech spreek mien eige dialek en dat is ’n combi vaan versjèllende taole. Dat spreek iech en ‘t moot mien taol zien. En Limburgs is noe eimaol lekker gevarieerd en dat is ouch ’t leuke draon.” Meh es ’t drop aonkump sjik ze häör tekste toch nog evekes gaw nao Iwan Bruynzeels (de sikkertaris vaan Veldeke Krink Mestreech) um ze te controlere. Zoe is ze daan ouch wel weer.

Rol in de soapserie PLAT!

Via Veldeke is Katja ouch betrokke geraak bij ’n soapserie in ’t dialek mèt es titel PLAT! Ze kraog ’n oetnudeging vaan Dwayne Horbach, dee ein vaan de hoofrolle späölt, um ins te koume praote. Ze kós Dwayne nog vaan ’t sjaolcabbarèt dus dat klikde medein. Heer vroog häör veur de rol vaan ’n docente op ‘n middelbaar sjaol. In feite mós ze dus speule wat ze ederen daag veur häör beroop deit. Meh PLAT! waor veur häör wel ’n hiel bezunder ervaring. In die serie speult sjaoljäög oet de ganse provincie mèt en ederein praot in zien eige taol. De mieste hadde wel einege ervaring door optrejjes in musicals of sjaoltoneel, meh ’t waore toch allemaol amateurs. En daobij wèrkde de rezjisseur zoonder vasten teks. De acteurs kraoge ’n situatie oetgelag en móste daan zelf hun tekste invölle. Mesjiens is daodoor ’t rizzeltaot wel zoe authentiek gewore. En dat lievert dèks heftege scènes op boe-in drugs en seks neet weg te dinke zien. Al beweerde Katja nao de première tot de werkelijkheid op sjaol soms nog hefteger is es wat me in de serie te zien kraog. Wie daan ouch, ’t is jaomer tot de serie neet mie bekindheid  heet gekrege. De versjèllende aoflieveringe zien daan wel te bekieke op de Facebookpagina vaan Veldeke Kids meh L1 tèllevisie zouw ze volgens Katja bès kinne oetsjikke. Wee wèt kump dat d’r oets nog vaan. Es me e beeld wèlt kriege vaan wat de sjaoljäög in Limburg allemaol mèt krijg, kint me good terech bij PLAT! En hiel mesjiens kump dao zelfs nog ’n vervolgserie aon; meh dat is ouch ’n kwestie vaan cent.

De Medammecour

’t Nuiste projek boe Katja bij betrokke is betröf de Medammecour. Same mèt entertainers oet de ganse provincie weurt gewèrk aon ’n veurstelling die begin 2018 in bekans alle groete theaters in de provincie geit speule, vaan ’t Theater aon ’t Vriethof in Mestreech, tot aon de Oranjerie in Remund, en de sjouwburge vaan Weert en Sittard, Heerle en Kerkraoj. Nog neet zoe lang geleie traoj de Medammecour nog op in de Bonbonnière en in alderhand gemeinsjapszäölkes meh dat is verleien tied. Marc (Hermans) en Joost (Meijs) vaan Ummer d’r Naever zien nog altied de kaartrèkkers. Vaan Katja weurt verwach tot ze “ech Mestreechs” praot. Dat is soms wel en bitsje echter Mestreechs es ze ziech zouw winse meh tösse al die ander dialekte moot ’ne Mestreechteneer netuurlek wel droet springe. Aonvaankelek zouw ze ’n scène doen mèt Thei Dols meh “Theike”, wie Katja häöm neump, heet mote aofzègke. Dat spit häör wel want ze had ziech drop gespits um same te speule mèt ein vaan häör jäöghelde. Ze kós vreuger alle tekste vaan Rommedoe compleet vaan boete. Noe höbbe ze de scène zoe umgebouwd tot ze toch mèt Thei samespäölt, ouch al is heer fysiek neet aonwezeg. Dat geit get weure!

De Limburgse taol maag neet verlore goon

’t Zal wel dudelek zien tot de Limburgse taol Katja aon ’t hart geit. Ze moot daan ouch neet draon dinke tot die zouw goon verdwijne. En ze zal alles perbere um draon bij te drage tot dat neet gebäört. “Dat zouw toch zun zien. Die taol huurt bij eus cultuur. Dat zien veer en dat huurt bij Limburg en dat huurt bij us.” Ze kint ziech daan ouch gifteg make euver ’t feit tot de Friese taol wel ’ne besjermde staotus heet en ’t Limburgs neet of minder. Meh ze hèlt gooje mood want ze mèrk tot ummertouw mie lui ’t belaankriek vinde tot hun kinder in ’t dialek weure groet gebrach. Vaan oet häör ervaring es lierares kint ze zegke: “Iech mèrk gei versjèl tösse kinder die in ’t Nederlands zien opgegreujd en die met dialek zien opgegreujd. De oontwikkeling vaan d’n herses heet naomelek neet te make mèt watste spriks meh totste spriks. En totste kinnes tot diech numps en diech oontwikkels. Daan kump de res vaan zelf, ofste noe in ’t Mestreechs of in ’t Nederlands bis opgeveujd.Dat verandert wijer niks aon dien intelligentie.”

Mestreech, december 2017
Bèr Brounts

Foto’s: Emily Brounts