Lidioom: Doeve op ’t hinnes

Bakkes: det is ‘t gezich (gevraet in get roewer taal), en biej ós onnag ei gebuke wo me mik in bik. Zól det éin waord zien mit twie gans versjillende beteikenisse, vroog ich mich vurge waek aaf. Lestige vraog, den bakkes in de beteikenis ‘huuske’ kan ich in de AN-waordebeuk neet vinje. Ich zeen allein ‘bakhuis’ (bekkerie!), en ‘bakkeet’: ei keetje mit bakaove. Of bakkes van ‘bakhuis’ kump, ’t hoes van de wangtenj is lang neet zeker. Ich vinj de oetgank -es van bakkes daoveur Limburgs, ouch al zól det waord in Braobantj onnag örges te heure zien.

Good te weite mesjiens: ’t waord ‘bakhuis’ kump in de algemein taal neet mie veur, zag het WNT (Woordenboek der Nederlandsche Taal) in 1898. Nag get aardigs: det ‘huis’ van bakkes, bakhuis (gezich), beteikentj ‘omhulsel’, of: get waat get angers bedek. Toevallig vurge waek nag ein nuuj waord (veur mich dan) geheurd det dezelfde boew haet: sjpegelhoes. Vreuger kalde me geweun van boetesjpegel; det woor ei plat sjtök sjpegelglaas mit get d’rumhaer. Noe zit dao alderlei apparatuur in, zoedet me van ‘hoes’ sjprik – krek wie camerahoes.

Trök nao de echte huuskes. ’t Guf nag ‘t wirkes: werkhuis, en ’t doefes, ‘t hoes van de doeve. Eine op ’t doefes kroepe sjteit in ’t waordebook van Kirchroa (en dao sjteit tuurlik kroeFe): sjlaeg gaeve, aaframmele. Nag meer óngerkómmes veur gevleugeld grei: hinnes ofwaal hoonderskooj. Noe efkes sjpele. Hóngerde luuj heite Smitshuizen, dus hauw de sjmids ouch ’t sjmejes kónne heite. Noets gezeen. Ich dink det de sjmejerie te groot woor en professioneel: gein klein huuske biej ’t woonhoes, wie ’t bakkes.

Dees meneer van wäörd make is nag produktief, dink ich. Óngerkómmes? In Vaols waerde gekald van ’t noldes: Oos An wirk noe op ‘t noldes, de naoljefebrik in Herzogenrath. Ich heurde det van de chef van ’t arsjief op de gezet en reep inins: dan is dit ‘t bewares – en det waord is jaore gebroek. Edoch: ’t póppes veur einen horekas zal get wied gaon.

Dit is aoflievering 13 vaan de rubriek Lidioom. Alle veurege aoflieveringe kint geer hei trökleze.