Lidioom: Glazer laote winne
Vurge waek höb ich uch de nuujjaor aafgewónne. Enne: mis geer get? Waem wit woor dae nuujjaor waal van uch. Sorry dan. Mae ’t geit hiej neet um bezit. Daoveur höb ich ein anger veurbeeldj verzónne: ich dink dets dich ’t mich aafwinne zóls mit columns: baeter sjtökskes zóls sjrieve. Dit aafwinne is neet get kriege umdet me gewónne haet. Ein anger waord is euvertroeve, liek mich. Gebroeke veer zoeget nag? Nae…
A(a)fwinne waerde ouch gebroek wen me emes get aafhenjig maakde, laote v’r zegke: get waat me vas kan pakke. In ’t WNT (nag ins: Woordenboek der Nederlandsche Taal) sjtaon versjillende veurbeeldje. Oet ei Vlaoms book kump: Heb ik niet gezien dat gij de dobbelsteenen nat maaktet en mij aldus valschelijk mijn geld hebt afgewonnen. Dao höbbe veur ein anger waord veur: aafloekse, op ein neet zoe nette meneer emes get aafnaeme, aafsjtrietse.
Tied um nao ’t wirkwaord ‘winne’ zelf te gaon, aone aaf- dus. Ich sjreef: det winne laote v’r volgende waek winne. ’t Geit dan um winne es (ver)kriege, de aodste beteikenis; dink aan kaole of turf winne. Det is onnag euver in ‘t waord koswinner. Hiej waert nemes versjlage, waert nieks van einen angere aafgepak. Biej de naobers in Belsj zuut me boerderieje die winning heite, zoewie de Servoswinning in Millen, biej Riemst; geneump nao Sint-Servaos. In ’t Middelnederlandjs woor dit winne: bebouwen van land.
’t Haet min zin al dees ‘winnes’ nag te gebroeke. Anger winne daoveur, oet ’t waordebook van Thoear. Ich zeen: de zoog (kreem) haet gewónne, is drachtig. Ich kin det winne es: laote dekke van verke, knien. Zólle veer die moor nag ins laote winne? Die waerde dan biejgezat: nao de raekel gebrach. Ach, waem hilt nag knien? Mesjiens haet ’t begrip ‘bijzit’ hiej waal mit vandoon, laote v’r zegke: ein twiede vrouw.
Noe waat ich belaof hauw: ei gebroek van winne det mót blieve. ’t Waert gezónge in de Sjinderhannes, dé opera van Remunj. Zeet zoe glaas beer det löp zoe zaach nao binne, en is ’t laeg, waem leut ’t neet ins winne. Ich höb ’t dökker gebroek, wiezend op oos laeg glazer: Loet, laot ze nag ins winne: zjwanger waere. Prachtig, dit moog neet verlaore gaon…
Reagere? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl
Lidioom is eus wekelekse rubriek euver ‘t eigene vaan de Limburgse taol. Alle veurgaonde aoflieveringe kint geer trökvinde in eus arsjief.