Lidioom: Is det prónt waal juus?
Eine laezer leet weite det ich in de vurge Lidioom, euver ’t begrip ‘juist’, ‘t prachtige waord prónt vergaete woor, ei synoniem van ‘juist’, krek wie krek en net. Det sjtump. Ich wól aevel allein de versjillende beteikenisse van AN ‘juist’ bekieke, en dao höb ich, mesjiens veur de gekke jen, drei get versjillend gesjpelde Limburgse wäörd veur veurgesjteld.
Ich dach: dao heur ich waal get op. Helaas: allein prónt vergaete. Daoveur kiek ich noe nao de relatie tösse det prónt en ’t Hollesje ‘juist’. Det ‘juist’ is um te beginne ein BN – geine bekinde Nederlenjer mae biejveuglik naamwaord. Wen emes ein dudelikke meining haet, kan me zegke: det is juus. Zeker neet: det is prónt, den prónt vreug um get mier, ’t is neet allein ein bevestiging. Ouch: det is ein prónter meining es die van Kupers liek mich gezóch.
Hollesj ‘juist’ es biejwaord höb ich in verbandj gebrach mit get persiezigs, nauwkäörigs, en doe dach ich: gebroek daoveur zjuus. Hiej zól prónt waal kónne, mae waem haet veurbeeldje? Ich kan mich veursjtelle: hae woor prónt op tied. Mae is dit gein verwórring mit ‘prompt’? De v. Dale haet: prompt twaalf uur vertrok de trein. ’t AN haet ouch ‘pront, mae det zól ein vervörming van ‘prompt’ zien, en onnag gewestelik (Amsterdam-West?). De ierste beteikenis daovan is flot (vlug) of sjnel, mae det zaet mich nieks. Waal ein prónte betaling. Euvergenaome oet ’t Hollesj? Kóm noe? Det ‘prompt’ is geweun Duutsj: eine prompte Antwort. Pak me zich ein darde waordebook, Frans, dan zuut me dao: promp: vlug, snel, spoedig.
Kan me zich veursjtelle det ich in daen óngerein get wil sjoefele? Nag ei veurbeeldj. Eine man van baove de hóngerd kilo is aan ’t aafsjpekke, dan kan me zegke: det gedoons haet biej Sjang super gebaat, hae waog noe prónt gein zöstig kilo. Is dit normaal? Ich höb dao meute mit. Waem aevel zaet waat riechtig Limburgs zól zien? Det riechtig is ouch ei synoniem veur ‘juist’, net wie krek en net zelf.
Ich wies nag efkes op ein anger beteikenis van prónt, sjtaotig, veurnaam: ein prónte daam. Mae dit heurt, krek wie versjillende beteikenisse van net, in ein idiomaticum van ’t Limburgs, en det zal, i.t.t. Lidioom, ei lierbook (sjoolbook) zien. Waem vreug subsidie aan?
Reagere? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl
Lidioom is eus wekelekse rubriek euver ‘t eigene vaan de Limburgse taol. Alle veurege aoflievering zien trök te leze in eus arsjief.