Lidioom: Pront en prompt: twee gebroeders?

Een lezer liet weten dat hij in de vorige Lidioom, over het begrip ‘juist’, het woord prónt miste. Klopt. Dat prónt is een synoniem van ‘juist’, net als krek en Limburgs net. Ik had de bedoeling de verschillende betekenissen van AN ‘juist’ nader te bekijken, waarna ik drie verschillend gespelde Limburgse equivalenten voorstelde. Daar had ik commentaar op verwacht: hoe durft hij?, maar ik hoorde alleen: prónt vergeten. Daarom nu een kleine beschouwing over de relatie tussen prónt en ‘juist’.

Dat ‘juist’ is om te beginnen een bijvoeglijk naamwoord. Als iemand een duidelijk mening te berde brengt, kan men reageren met: det is juus. Zeker niet: det is prónt, want prónt vraagt om wat meer dan een bevestiging. Ook det is ein prónter meining es die van Kuipers lijkt me gezocht.

In het Nederlandse ‘juist’ als bijwoord zie ik als betekenis iets nauwkeurigs, heel precies; voor dat ‘juist’ stelde ik zjuus voor. Misschien zou prónt hier wel kunnen, maar wie heeft voorbeelden? Ik kan me voorstellen: hae woor prónt op tied. Maar speelt AN  ‘prompt’ hier niet mee? De v. Dale heeft: prompt twaalf uur vertrok de trein.

Het Nederlands heeft ook ‘pront’, dat evenwel een vervorming van ‘prompt’ zou zijn. Als eerste betekenis zie ik ‘vlug’ of ‘snel’; zegt me niets. Dan komt: een pronte betaling. Toch hetzelfde als prompt? Dat ‘prompt’ is normaal Duits: eine prompte Antwort. Het Frans heeft promp: vlug, snel, spoedig. Mogelijk  voorbeeld nog van prónt: een man van boven de honderd (kilo) is aan het afspekken. Na drie maanden kan men zeggen: dat gedoe heeft super gewerkt, hij weegt nu prónt geen zestig kilo. Is dit normaal? Ik heb daar danig moeite mee. Wie echter bepaalt wat juist Limburgs zou zijn? Ik wijs nog even op een andere betekenis van prónt: statig, voornaam: ein prónte daam. Die hoort echter, evenals de verschillende betekenissen van net, in een idiomaticum van het Limburgs, en dat zal, i.t.t. Lidioom, een leerboek (schoolboek) zijn. Wie vraagt subsidie aan?

Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl

Lidioom is onze wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te lezen in ons archief.