Lidioom: Jónkerjan en transgenders
Lidioom: det zól veural euver bezunjer Limburgse wäörd gaon. Sjtump – mae die wäörd, vinj ich, mótte waal nag gebroek kónne waere. Wäörd kónne ummer en altied gebroek waere. Zeker. Mót waal zin höbbe. Waat is zin? Hiel get luuj höbbe zin in, sjpas aan prachtige wäörd; dao höb ich veer beuk euver gesjreve. Mae det wore gein verhaole. Nae. Ich dink det ich ophaoj mit deze taalselfie. Bezunjer wäörd mótte get biejdrage aan d’n teks, en dao kan me geine maeter veur make. Wo d’n eine zich biej in de henj vrief, zaet ziene naober: maelige zeiver.
Oos Taal haet nagal get opvallende wäörd veur insekte wie vlinders en garepape (waterjuffers). Eine garepaap zegke ze in Helje en umgaeving. Ich lierde wientemper, angere höbbe ’t euver eine sjnieder of sjreur, det zien kleiermaekers die zich ouch verkleid höbbe es póppesjreur, glaassjniejer of jónkerjan (Zitterd).
In Mesjtreech is de waterjuffer eine transgender, den dao zaet me taenge det deerke geweun hier ofwaal ‘heer’ (manskaerel). Kan me mesjiens aardig mit sjpele, mae begriep de laezer in Veule(n) det, den hae haet ’t euver glazemaeker, en dan dink me lichtig aan luuj die biej de Leerdam wirke: zjempötjes make.
Mót ich noe nag euver de pannelapper, piekel (Mheer), roewvogel of sjnuffelter beginne? Geweun eine miepmop dus, eine pepel – wie Frans papillon. Oppe Ruiver höbbe ze nieks mit die Fransoze: dao zegke ze taenge vlinder roepsesjieter. Ein deur wiejer, in Tegele, vluug de peduul, (verbastering van bed-uil), mae allein sjnachs: det is ei mutje det de wichterkes bang maak, zaet ’t waordebook van Venraoj.
’t Kan nag bóntjer. Veur ‘t levehiersbeeske (ich verzón dees sjpelling twie tikskes trök) telde ich in ’t WLD, Waordebook van de Limburgse Dialekte) bao 120 versjillende wäörd; wäörd die neet allein in sjpelling aafwieke. Ich neum allein ’t aoliesjäöpke (Herte), en ’t vrouwehendje van Oppe Nuujsjtadt.
Prachtige wäörd ammaol, mae waat mótte veer mit daen euvervlood? Gebroeke. Mae wiene waat waord? Ich gaon dees waek wiejer naodinke euver d’n hier en de juffers.
Reagere? Sjrief nao redactie@veldeke.net
Dit is ‘t begin vaan de derde serie vaan Lidioom, eus rubriek euver ‘t eigene vaan de Lilmburgse taol. Alle veurege aoflieveringe kint geer trök vinde in eus arsjief.