Lidioom: Sjepengkeulkes

Vreuger goof ‘t komiese koppels wie d’r Tunnis en de Sjaele (Kölle), de Dieke en d’n Dunne, en de Hollenjers behólpe zich mit Snip en Snap. Ich doon dao de tweerling Kwallef en Moostem biej. Neet oet éin ei, mae breurkes die… Ach, ’t zien wäörd. Synonieme.

Deze tweerling zuut me veural in ’t zuje van Limburg. In óós Rooj (Stramproy) al haet me de Mooshoofpaadzengers; sjitterende naam: zeuk die club ins op. Mae kump det ‘Mooshoof’ neet van moostem? Zeker neet, dink ich: moostem liek ein verkórting van moesTUIN. Bietje Hollesj? Sjei mich meug. ’t Prachtige waord kwallef is ein verkórting van KOOLhof, en ’t Mooswief vinjt ‘kool’ gein good Limburgs.

Ao nae? Bloemkool kinne veer zeker neet es *bloommoos. En waat verköp ‘t Mooswief? In häör waordebook vinj ich: moos = moes, en kool (greunte, neet oet de koel) = kuul. En dan höb ich onnag keul te koup. Oef, ich bön de waeg kwiet. Trök nao de *mooskool. Ich höb dökker gesjreve euver ’t moos det mich ’t meiste gaajt: sjepeng. In Mesjtreech heur ich sókkermoos, wiewaal det sjepeng van ei Frans waord kump, zag me mich lang geleje. ’t Zól ein verbastering zien van chou pain ofwaal moos (chou) det op ei breudje (pain) liek. Good gezeen, veural wen me de ungelste blajer weghaolt.

Ich woor bao tachetig wie ich mich biej de Avebe ei bekske mit keulkes van spitskool gólj, dus sjepengkeulkes. Keulkes: koelkasten? Nae: meuskes, koolplantjes. En ich höb bewaerd det meuskes sjpruutjes zólle zien…

Wiejer. Op ’t bekske sjting de Franse naam: chou pointu, puntjmoos, gespitste kool. Veer höbbe dae naam dus get mishanjeld, de Hollenjers vertaald. Ich mót ’t waal nag efkes euver ’t waord keul höbbe. ’t Waordebook van Zitterd zaet: krul- of boerenkool – dus: ei SAORT moos. Królmoos? De beuk van Valkeberg (kuèl), Tegele (koeël), Thoear (kuuël) gaeve geweun ’t eige waord veur de verzamelnaam ‘kool’, krek wie Mesjtreech. Ich zeuk wiejer…

En Zjwame? Dao sjtaon ze achter mich: keul, det zien koolplantjes. Allei: volgende waek zólle de rape waal gaar zien…

Lidioom is ‘n wekelekse rubriek euver ‘t eigene vaan eus Limburgse taol. Euver bezunder wäörd en bezunder oetdrökkinge. Alle veurege aoflieveringe zien trök te vinde in eus arsjief.