Lidioom: Goldj van vreuger

Trök nao ’t idioom. Ich woor ei bietje blieve sjtaeke in de binnes en boetes daovan. Taalmiense höbbe zich get gesjörg mit det waord. In ’t grótste waordebook van de werreld, het WNT (Woordenboek van de Nederlandsche Taal) is indertied idioom neet vermeldj; det woor in deil VI, harst-izegrim, oet 1912. In kolom 1362 (efkes ‘weitesjappelik’ doon) geit ‘ideëel’ euver in ‘idioot’; in Aanvulling II van ‘t WNT (doppen-midgetgolf, 2001) sjteit ‘t waord waal. Mit drei beteikenisse zelfs. Nómmer ein is: regionale taal, dialect, dus waat in Nunhem gesjpraoke waert…

’t Zit get angers. Lestiger zelfs. Naeve ‘idioom’ en ‘idiomaticum’ kan me boes inins ’t waord ‘idioticon’ taengekómme: ein alfabetisch waordebeuk mit wäörd oet ein sjtreektaal of dialek. Det waord is in 1778 al aangetróffe. ‘t Betróf een Verzameling van Overysselsche woorden. Jaomer genóg is die lies zelf voert. Waal kan dao beteikenis idioticon = dialek vandan kómme. Veurbeeldj: vanaaf 1865 is getummerd aan ‘t Algemeen Vlaamsch Idioticon: dao waert nag ummer nao verweze.

Minder bekind is ’t Westvlaemsch Idioticon van de geiselik L.L. De Bo (dae naam mót mae ins geneump waere), womit hae begós in 1873. Hae verzamelde 28.000 wäörd. Waat ei bietje nuuj woor: hae sjtoef euver ’t bezunjere van zien taal, die zich ‘binne de Vlaamsche Tale’ wiedeweg ’t meis sjiltj mit ’t Nederlandjs. En waal, zaet hae, ‘in zekere verbuigingen, vormen en uitgangen, doch vooral in eenen overvloed van woorden en uitdrukkingen die elders niet gekend zijn of andere beteekenissen hebben.’

Daobiej geit ‘t häöm neet zoezier um wäörd die me op sjool en door ‘t laeze liert – aangewonnen rijkdom, zaet hae, nae: hae guf ouch wäörd ‘die men leert rond den heerd: dat is vaderlijk erfgoed’ – patrimonium op zich Belsj. Zoeget gaajt mich: eige bezunjer wäörd, riekdóm; dao gaon veer ós mit bezig haoje. En neet allein mit ’t goldj van vreuger.

Dit is de vijfde aoflievering vaan de rubriek Lidioom. Ieder aoflieveringe kint geer hei trökleze.