Nachtegaalreeks 2: Euver de carnevalsbuut in Limburg
Gekheid, mer neet boete de schraom.’ De carnavalsbuut in Limburg.
Inleiding en bloemlezing door Guus Urlings. Nachtegaalreeks 2. LGOG/Veldeke 2021.
ISBN: 978 90 71581 236
Vormgeving: Piet Gerards en Ton van de Ven
Oet de inleiing vaan Gekheid, mer neet boete de schroam:
Wee e genre wie de carnavalsbuut op sjrif wèlt zètte begief ziech op glad ies. ’t Type vaan de reedner, stum, pekske, grime en mime, ’t is allemaol neet op pepier oet te drökke. Buutte stoon noets in e beukske meh weure gehawwe veur ’n in carnavalsstumming verkierend publiek. ’n Buut is ‘n vermakeleke veurdrach boebij de buuttereedner alle registers vaan welsprekendheid ope trèk um de touwsjouwers te boeje, mèt te sleipe en oeteindelek te laote kriete vaan ’t lache. In dee zin is de buut literatuur, oraal literatuur. Wat wel in e beukske kint, is de taol vaan de buut, ’t dialek in al zien riekdom en variatie. En die is oets opgesjreve door de buuttereedners zelf, zoe wie ze dachte tot ’t mós goon klinke op ’t podium. ’t Mierendeil vaan de zestien buuttefragminte in de blomlezing besteit oet dees persoenlek gesjreve versies. Ze vörme ’t illustratiemateriaol veur de “Korte geschiedenis van de buut”. Daobij heet d’n auteur Guus Urlings neet gekoze veur de top tien oet de Limburgse carnavalshistorie meh veur de mies typerende tekste, want buutte bestoon in alle soorte en maote en kinne ’n väölvörmege historische traditie.
Zoe weurt deil 2 vaan de Nachtegaalserie aongekóndeg en ingekaderd binne de Limburgse buuttetraditie. ’t Vörmp d’n opstap nao ’n historisch euverziech vaan de buut, boebij antieke veurbeelde wie de parrhesia vaan de Griekse aajdheid en de lateren hofnar weure aongestip. De vreugsten dielakteks in Limburg, ’n spotpreek in ’t Mestreechs aon ’t eind vaan de 18e iew, kint besjouwd weure es veurluiper vaan de huidege Limburgse buut. De eigeleke buut is in de vreug 19e iew oontstande in Kölle, boe ’n club vaan notabele de bestaonde carnaval op ’n nui leis wouw chaussere en regels opstèlde veur zittinge boebij ’t Köls dialek en de Witz alle ruimte kraoge. Meh pas in de twiede hèlf vaan de veurege iew oonstoont de Limburgse carnavalscultuur boe-in de buut kós gedije en oetgreuje tot e cultureel fenomeen. Guus Urlings maak oondersjeid tösse e veertal types buutte, de kolderbuut, de type buut, de situationeel buut en de actueel/polletieke buut, eder vaan die mèt hun eige stereotype kinmèrke. In de blomlezing koume ze allemaol aon bod.
Euver d’n auteur Guus Urlings:
Guus Urlings (Amby/Maastricht, 1952) waor journalis bij de Limburger, boe heer ziech veural op twie oonderwerpe riechde: natuur/landsjap en de Limburgse volkscultuur, in ’t bezunder de vastelaovend. Heer waor ‘ne ferventen ambassadeur vaan aondach veur de Limburgse taol in de gezèt. Nao zien pensionering is heer nog actief es columnis veur De Limburger, es redacteur vaan ’t jaorbook vaan Veldeke en es redacteur vaan ’t kwartaolblaad vaan de stiechting Het Limburgs Landschap.
Mie informatie euver de Nachtegaalreeks en bestèlinformatie vint geer op deze pagina.