Niknekske Nómmer 8

Ocherm jao – doot mich ein hampel van die ochermkes. Hempelke dan? Ich mót mich biejeinrape. Uig toew, mich dae sjtein oet d’n daets wegkratse, voert daomit en obbernuuj beginne.

Gauw gezag. Wie dan wie mót det, wiene wo? Biej Lieske-Neet-Aan-Dörve-Rake, pesjtoor van Neel dae de bóks oet veel? Nae, baeter dae roman zeuke, zeen wo ich woor doe. Wie lang haer? Mesjiens wie Gerrie dae sjtein dae mich transeneerde paaf de Maas in sjmeet. Tieje wore det, wie ich nag druims de marathon aankós, voert voert de weustenie in mae gein veertig jaor – waat is ei jaor dun sjpier haor op de kletskop van de maon.

Die van dae sjtein ze zagte: dae kantj op wies det sjildje mit 123,4, wiejer geweun links-twie-drei-veer, marsjeer drei veer haaj vól dien ról, mit dae sjtein tösse de bein dae kantj op, Route Soleil de Kantjeneer, wij verwachten een ander Hier.

Kaerel of leger, zjuus geer blinje: det sjting op dae zuul. GEL-RE waerde RE-GEL keeks doe door de bein trök LE-GER vief-zös. Ze höbbe dao dae sjtein gezat veur mich weg te jage, hup klaats, ‘voert hiej, angers de nuje rekesjteel oetperbeerd op diene poekel den doe bös neet van hiej’ – wiejer wiejer. Jawohl Sir Cattepiss wohaer wohaer. Immer weiter – weit neet wo Weiter ligk, boete jóng, boete in de waternach – waternach katerjach.

• Hempelke. Op de eerste plaats: kleine hoeveelheid; verkleinwoord van hampel (handvol): hempelke aerd. Ook: armzielig mens: hempelke elenj. Prachtig woord, vergelijk *handvoltje… We vertalen: hoopje ellende.
• Uig – ogen. Ander meervoud van oog: ouge. Iets gemeenzamer dat uig: ich houw dich op die uig. Hierbij hoort uige: staren, scherp kijken. Waat zits doe dao te uige? Verdere betekenis: er (goed, bedenkelijk) uitzien; dae man uig allewiel neet good; det  blome haemp uig neet biej zie greun waemeske (vest).
• (Weg)kratse – hier: krabben, maar volgens mij scherper, venijniger. Tweede, verwante betekenis: krassen. Bijzondere betekenis: zich kriskras bewegen. Veldjkretsers zijn (waren?) postduiven die zelf hun maaltje bij mekaar zochten op het boerenland. Juist: mountainbikers noemen we ook veldjkretsers.
• Doe: hier ‘toen’, bijwoord van tijd. Mooi woord om mee te spelen: doe staat ook voor dich (jij) en verder betekent het net als wie soms ‘toen’, zoals hier. Over ons woord wie kun je een klein beukske biejein sjrieve. Waem doet dat nog?
• Transenere: treiteren, pesten. Ook kwellen: die sjoon transenere mich danig. Ik gebruik hier liever (zolang dat nog mag!) het woord negere, met de klemtoon op de eerste E.
• Weustenie: woestijn. Ons weus betekent vooral: heel erg groot, dus ook uitgestrekt. Ei weus vroumes werd vroeger ook wel meulepaerd genoemd.
• Bij 123,4: dat bordje langs de heeft bestaan. Gaf ergens bij Malden de kilometers aan tot de grens bij Withuis, dacht ik. Het is ook een commando bij het marcheren van groepen soldaten.
• Kantjeneer: kantonnier, iets als ‘wegwerker’; ik herinner me alleen de betekenis zoals die in het woordenboek van Thorn staat: beheerder van (rijks)wegen. Hij was de baas van de mannen met de schop. Stond volgens de goegemeente meestal te kijken. Als iets zeer zeldzaam was werd dat vergeleken met zjweit van eine kanteneer. Er was verder iets met een dieke kwaaj (plek) zjweel, eelt onder de arm van kantonniers, ontstaan door het jarenlang op de schop leunen, maar die grap ben ik poter (kwijt). Ik zie ze wel nog staan, veilig aan de zijkant (daarom spel ik kantJeneer), naast de weg dus, en daarom de vergelijking met zo’n afstandsbordje.
• Bij ‘verwachten’: verwijzing naar de laatste woorden van het beroemde toneelstuk van Vondel, de Gijsbrecht: Vaer wel, mijn Aemsterland: verwacht een’ ander heer.
• Rekesjteel: Steel van een riek. Kun je hard mee slaan. Reek en zijn neefje raek (onder meer ‘hark’) zijn voor mij zeer boeiende woorden. Zie de column die hierbij aansluit: ANWB-rikske van Rieu.
• Katerjach. Groep kinderen of uitgelaten jongeren, bende deugnieten, muzikanten met carnaval etc. etc. In de (drie) laatste betekenissen niet bekend in het Algemeen Nederlands.