Symposium euver de Limburgse taol: Same aonpakke!
Alle partijen en instanties die betrokke zien bij de Limburgse taol zalle same mote wèrke um d’n dreigende trökloup vaan ’t Limburgs ’n halt touw te rope. Dat is de centraol kemissie die vaanoet ’t symposium in ’t provinciehoes in Mestreech woort mètgegeve aon de polletiek, de media, ’t oonderwies, de zörg en de taolorganisaties. Allein op die meneer kint de Limburgse taol veraankerd weure in de sameleving en weerbaar weure gemaak veur de touwkoms.
Veraankering vaan de Limburgse taol
Op initiatief vaan Veldeke en de Raod veur ’t Limburgs voont in ’t provinciehoes in Mestreech op vriedag 12 jannewarie e symposium plaots euver de “Bevordering en veraankering vaan de Limburgse taol.” Neve deilnummers oet ’t taolveld woort de zaol gevöld door vertegenwoordegers vaan de provincie (boe-oonder député Jasper Kuntzelaers) en vaan versjèllende Limburgse gemeinte. ’t Syposium woort georganiseerd oonder de veendel vaan ’t Hoes veur ’t Limburgs in opriechting. Sprekers oet d’n hook vaan de wetensjap en de praktijk vaan de kinderopvaank en educatie lete hun leech sjijne euver de stand vaan de Limburgse taol en de noedzaak um in actie koume veur de bevordering en ’t behaajd daovaan.
De wetensjap signaleert, de praktijk reageert
Hoeglierare Leonie Cornips en Roeland van Hout gaove ’n euverziech vaan de ciefers en inziechte die oet wetensjappelek oonderzeuk kinne weure aofgeleid. Mèt naome d’n trökloup vaan ’t spreke vaan dialek oonder jonger leeftiedsgróppe in de provincie woort daobiji aongehaold es bron vaan zörg veur ’t veurtbestoon vaan ‘t Limburgs. Monique Kerpen vaan ‘Hoera Kindercentra’ gaof ’n doorkiekske nao de meugeleke oerzake daovaan.
E complex vaan faktore späölt daobij ’n rol: de (oonterechte) veroonderstèlling tot Limburgs spreke naodeileg zouw zien veur de taolkundege oontwikkeling vaan kinder, de (oonterechte) veroonderstèling tot ’t wèttelek neet touwgestande zouw zien in ’t oonderwies en de kinderopvaank dialek te spreke, de oontwikkeling tot kinder op ummertouw jongere leeftied in d’n opvaank terech koume boedoor hun oontwikkeling sterker beïnvlood weurt door de taol die de leidsters spreke ezw. Monique pleitde veur ‘ne breien aonpak um die oontwikkeling te kiere: bestuurders, managers, leidsters, awwers, kinder, allemaol mote ze euvertuig weure vaan de veurdeile vaan mietaoleg opgreuje.
Limburgs veur de jäög
Stijn Halfens (New Narrative) en Linda Gielen (Limburgs Sprookjesbook) prizzenteerde veurbeelde oet de praktijk boemèt kinder vaan jongs aof aon mèt ’t Limburgs te make kriege. Piepekoek is ‘nen app mèt löstege, korte animatiefèlmpkes veur de allerkleinste, boe-in ederskier ’n ander Limburgs woord nao väöre kump, aofgeslote mèt ‘ne “piepekoek” (Limburgs veur kiekeboe). ’t Limburgs Sprookjesbook verzamelt verhäölkes die in zoewel ’t Nederlands es in 31 versjèllende Limburgse dialekte (veur eder gemeinte ’n apaart dialek) zien aofgedr|ök en die gebruuk weure um veur te leze, en es aonleiing veur ’t make vaan teikeninge en freubelwerk.
Veurbeelde oet Luxemburg en Friesland
Nao de poos waor ’t woord aon sprekers vaan boete de provincie, die vaanoet de specifieke situatie in hun eige provincie of land de oontwikkeling vaan ’n eige taol beleechde. Fernand Jadoul (honorair consul van Luxemburg) spraok euver ‘t ‘Succes vaan ’t Letseburgs’, boebij veural de lang en intensief bemeujenis en oondersteuning door de Luxemburgse euverheid es ‘ne bepaolende faktor nao väöre kaom. De provincie Friesland waor vertegenwoordeg door twie sprekers die de euvereinkomste en versjèlle mèt Limburg bespraoke. Mirjam Vellinga (vaan Afûk, Friesland) en Gerard de Jong (meertaligheidscoördinator, gemeinte Waadhoeke) maakde dudelek tot veraankering vaan de regionaol taol in de gemeinte vaan bezunder belang is.
En boe in Limburg nogal ins gedacht weurt tot ’t Fries ’n einheidstaol is, in tegestèlling tot de lappedeke aon dialekte die ’t Limburgs liet zien, dao maakde Gerard de Jong wel dudelek tot ouch in Friesland spraoke is vaan ’t väölheid aon taolvariante. Allein al binne zien gemeinte Waadhoeke oondersjeit heer 4 taole of dialekte: ’t Bildts, de Franeker stadstaol, ’t Fries en ’t Nederlands. ’t Bildts weurt nog mer door ca. 6.000 lui gesproke meh dat leit wel detouw tot zoewel awwers es groetawwers doordrónge zien vaan de noedzaak um hun taol door te geve aon kinder en kleinkinder.
Veldeke Ierepenning veur Lei Heijenrath
Nao e muzikaol intermezoo door dialekgróp Don Kiesjot waor ’t aon daagveurzitter Frans Pollux um ’t symposium aof te slete. Meh dat gebäörde neet daan naotot Veldeke veurzitter Reg van Loo d’n ierste Veldeke Ierepenning had oetgereik aon Lei Heijenrath veur zien bezunder verdeenste veur de Limburgse taol. Dao kint geer hei mie euver leze.
En es geer tied höb um ‘t symposium nog ins gans vaan väör tot achter te bekieke, daan kint geer hei klikke.