Lidioom: Kiksjozerieje

Edoch, niettegenstaande, weshalve. Verouderde woorden. Waarom staan ze dan hier. Indruk maken? Of zijn dat van die bijzondere woorden die tot het idioom van het Nederlands horen? Ze horen er zeker bij – ‘bij’ en ‘zeker’ zeker niet. Wie bepaalt dat? Wat zijn bijzondere woorden? Woorden die opvallen, uniek zijn (en zo ja: waarom?), mooie nieuwe woorden, afgrijselijke woorden? Zo kan ik verder gaan.

Dat doe ik niet. Lidioom heeft geen wetenschappelijke pretenties, hoewel: wetenschap begint met vragen stellen. Volgende vraag dus: wat zijn bijzondere Limburgse woorden, want die staan centraal in deze rubriek. Zijn dat alleen woorden die het AN niet heeft. Sterk afwijkende woorden, zoals het Maastrichtse kiksjozerije: kleinigheden, snuisterijen. Prachtig woord. Wel verhaspeld Frans. Een brouwsel van quelque chose (iets), en dan nog wat dat met rire (lachen) te maken zou hebben. Het brouwsel zou van oorsprong Maastrichts zijn, maar het staat ook in andere woordenboeken, zoals dat van Sittard.

Een Fransman zal dat woord niet herkennen, het is ook geen AN, in het nabije Duits heb ik het (nog) niet gevonden, dus is het een echt Limburgs woord. O ja? In Roermond en Venlo hebben ze er nooit van gehoord. Laat liggen Mook. Nou maak ik het me weer moeilijk. Ik moet de vraag stellen: moeten woorden wel in heel Limburg gebruikt worden om Limburgse woorden te heten? Verder: zijn woorden als as, de, den, eik, in, op ook Limburgse woorden? Waaróm niet? Neem een woord als ‘water’: is dat vanuit Engeland over komen zwemmen? Hoeveel duizenden woorden heeft het Limburgs nodig wil het een echte taal genoemd worden? Moeten we overgezwommen woorden vertalen?

Een voorbeeld daarvan. In De Limburger werd weer gezwamd over Limburgers die in het bijzijn van Hollanders en andere vreemdelingen stug Limburgs blijven praten. Zo krijg je ‘outcasts’, meende de columnist van dienst,  waarna hij de  vreemde vraag stelde: ‘hoe heet dat in het Limburgs. ‘Eine oët de kas?´ Gekke vraag. Ik wil evenwel de komende dolle dagen een Limburgs woord voor outcast gaan zoeken  – voor de sjpas.

Dit is een aflevering van de wekelijkse rubriek Lidioom, over het eigene van de Limburgse taal. Alle eerdere afleveringen kunt u terugvinden in ons archief.