Lidioom: Lies botst op luchtepaol

Paar weken geleden stond het woord idiomaticum in Lidioom. Idiomaticum: een schoolboek als hulpboek bij het vertalen. Doel: leerlingen, leerde ik 67 jaar geleden, leren dat ze a careful mother niet zouden vertalen als ‘een kar vol modder’. Grapje waarschijnlijk.

Een idiomaticum van het Limburgs hoeft niet tweetalig te zijn, hoewel ik immer nog verneem dat Limbo’s hun buren vijf kilometer verder niet verstaan. Bestaan er dan vertalingen Maastrichts-Venloos?

In een idiomaticum zoals we dat wilden maken voor het AGL, Algemeen Geschreven Limburgs, stonden (keurig alfabetisch) in woordbeeld verwante woorden bij elkaar. Naast lóch (lucht) heeft men lóchtig. Betekenissen: gemakkelijk, licht in de betekenis ‘niet zwaar’ of ‘oppervlakkig’. Lóchte grond is (slechte) zandgrond. Ook: ich höb det lóchte gesjoerd: licht geschuurd. .

Gaat men verder taalspelen met dat ‘licht’, belandt men bij bijvoorbeeld luch (lantaarn), luchtepaol (paal van een straatlamp) en lies, ook makkelijk maar net iets anders: det is lies gezag, makkelijk gezegd. Dat lies is verder ‘lijst’, en oos Lies neump zich allewiel Elsbeth; meisjesnaam dus. Ik wil het echter over ins (eens) en zo hebben.

Daar ga ik met een grote omweg heen. Zie hiervoor de Limburgse versie onder het Limburgse vlaggetje. Omweg is: hebben wij ongedeeld deel aan de Hollandse geschiedenis? Delen wij – heet dat tegenwoordig – de krijgsman Willem van Oranje? Ik wil mede daarom onderscheid gaan maken tussen ins, eens als eenmaal, en eins: dezelfde opvatting, geschiedenis hebben.

Ga ik nu nieuwe regeltjes maken? Nee, ik wil zoals in de visienota van Veldeke staat: ‘het zichtbare plezier in de Limburgse taal’ doorgeven.

Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@ home.nl

Lidioom is onze wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.