Veldeke-krink-Valkeberg viert gouden dialectmis

Dit jaar hoopt de Veldeke-krink-Valkeberg haar 50ste dialectmis te vieren. In 1972 begint zij als eerste in Limburg met een eucharistieviering in de Limburgse taal. De aanleiding is het behalen van het eerste lustrum van de ‘krink’, die in 1967 is opgericht. Eeuwenlang was het Latijn de enige liturgische taal in de kerk. Na het Tweede Vaticaans Concilie wordt in 1970 de volkstaal toegestaan in de eucharistieviering met als doel dat de gelovigen kunnen begrijpen wat er voorgelezen wordt, bovendien kunnen zij nu de teksten meelezen en bidden. In eerste instantie gebeurt dat in het Nederlands. Omdat in deze regio het Limburgs de volkstaal is, ontstaat het idee van een dialectmis.

De eerste Veldeke-dialectmis wordt voorgegaan door pastoor Th. Timmermans van de nieuwe parochie in Valkenburg. Na de dienst doet hij de suggestie om van de dialectmis een jaarlijkse traditie te maken.Veldeke wil dat graag organiseren, mits een zangkoor de viering met dialectliederen wil opluisteren. In de daarop volgende 10 jaar zal dat vervolgens gedaan worden door het Valkenburgse mannenkoor Geulklank. Plaats van handeling is de nieuwe kerk ofwel de kerk van O.L.Vrouw van Altijddurende Bijstand gelegen in het centrum van Valkenburg en altijd op de derde zondag van januari, als opening van het nieuwe jaar. In de jaren 90 verhuist de datum naar een zondag in mei. Vanaf 2003 zal de viering plaats vinden op de derde zondag in september.

Misboekje

Iedere mis wordt gelezen door een geestelijke die alle vaste teksten en de preek in zijn eigen dialect uitspreekt. Het volk in de kerk krijgt de dialectteksten uitgereikt om samen hardop mee te lezen. In 1980 komt er een echt misboekje met dialectvertalingen van de Veldekebestuursleden: Anneke Ubaghs-Cobbenhagen, Jan Notten en Lou Pluijmen, gevolgd door een vernieuwde uitgave in 2009 met vertalingen van Veldekebestuurslid Els Diederen in samenwerking met pastoor H. Jansen. De laatste verandering betreft vooral een tekst in getutoyeerde vorm. Ook de bijbelteksten van de eerste en tweede lezing en de voorbeden worden in het dialect vertaald en voorgelezen.

Nadat Geulklank 10 jaar lang de vaste misgezangen en andere Limburgstalige liederen ten gehore heeft gebracht, wordt dat daarna bij toerbeurt verzorgd door andere koren uit de gemeente Valkenburg-aan-de-Geul, te weten: mannenkoor Walram’s Genootschap, Zangverening Orphée uit Houthem, zangvereniging Eendracht uit Sibbe, mannenkoor Internos uit Schin-op-Geul, Chorale 2000, koor One2sing, de dameskoren Vivace (Schin) en Belcanto-Resonance en het kerkkoor van de Nicolaas- en Barbarakerk St. Cecilea. De vijf eerstgenoemde koren hebben een eigen dialectmis in hun repertoire. In 2015 verhuist de dialectmis van de nieuwe naar de oude kerk (Nicolaas & Barbarakerk) van Valkenburg, maar de derde zondag in september wordt gehandhaafd.

Celebranten in de dienst zijn door de jaren heen: pastoor Th. Timmermans van de nieuwe parochie, de Valkenburgse paters J. Houben, J. Wintraeken, H. Reijnaerts, C. Crolla, pastoor E. Huids van de nieuwe parochie en vanaf het jaar 2000 pastoor H. Janssen van de samengevoegde parochies Valkenburg-centrum. Alle dialectmissen worden druk bezocht. In 1980 bijvoorbeeld zijn er meer dan 900 bezoekers. Veldeke organiseert daarnaast de dialectmis bij de jaarlijkse Sjaasbergergank op de derde zondag van juni. Diverse carnavalsverenigingen en andere Veldekekringen in Limburg volgen en maken er tevens een traditie van. Soms vindt er op verzoek een huwelijks- of jubileummis plaats in de eigen taal van de jubilaris of een bruidspaar.

Viering

Twee jaar later dan gepland, vanwege afgelasting door de coronapandemie, vindt dit jaar 2023 de jubileummisviering plaats op zondagmorgen 17 september in de Nicolaas- en Barbarakerk. De dienst zal worden voorgegaan door Em. Pastoor H. Janssen en opgeluisterd door zangvereniging Orphée uit Houthem o.l.v. dirigente Bianca Lenssen met aan de piano Arno Kerkhof. Het gemengde koor zingt onder meer haar eigen dialectmis waarvan de teksten geschreven zijn door Annemarie Bemelmans-Steynebrugh op muziek van Franz Schubert. Aanvang 11.30 uur.

Els Laheij-Diederen, secr. Veldeke-krink-Valkeberg, 2023