Lidioom: Abbegaters

Voor de sjpas – dat waren de laatste woorden van de aflevering van vorige week. Dat ‘sjpas’ sloeg op de carnaval, maar was vooral bedoeld als Lust, plezier. Met plezier een Limburgs woord voor ’outcast’ op het spoor komen: dat vroeg min of meer een columnist van de krant – waarom weet ik niet. Beetje jennen? Dat is dan mislukt want het Nederlands heeft evenmin een eigen woord voor outcast; de  v. Dale geeft wel de volgende synoniemen: uitgestotene, paria, verschopte. Niet niks.

Bekijken we daarom het Engelse woord, outcast dus. Dat heeft zijn oorsprong in het voormalige Brits Indië, nu India. De maatschappij daar is in groepen verdeeld. Zo’n groep heet kaste. Er zijn er vier van. Mensen die bij geen enkele kaste horen, dat zijn de outcasts. Het is niet zo dat ze uit een van die kasten verwijderd zijn, buitengesloten. Ze horen er gewoon niet bij. Hollanders met carnaval?

Ondertussen bleef maar door mijn hoofd malen wat dezelfde gazet ooit zei van brave Limburgers die niet zo zuivertjes Nederlands spreken als de NOS ons voordoet: je wordt een paria aan de zelfkant van de samenleving. Het woord ‘paria’ stamt ook uit India. Paria’s daar waren mensen van de laagste kaste, mensen dus die – zo de gazet – aan de zelfkant leven.

Juist: de zelfkant. Randfiguren. Ver buiten het nette dorp, daar waren ze henen gebracht, in armenhuisjes aan de rand van het bos. Ik heb daar een woord voor bedacht: abbegaters.

Hoe? Dat woord staat gewoon in het WNT, als ‘abbegat’: grove naam voor de hel. Daar kunnen we niets meer mee, lijkt me. Het woord staat ook in het woordenboek van Echt (dat grenst aan de Zelfkant), betekenis: klein kamertje. Ik denk dat dat een nieuwe betekenis is, gezien het citaat: in dit hoes is gein fatsoenlikke kamer, ’t zeen allemaol mer abbegater. Ik zie niet helemaal wat een kamertje met een gat vandoen heeft. Ik zie abbegaat daarom als een afgelegen gat, een negorij in een uithoek; dat gaan we verkennen.

Dit is de 23 aflevering van de rubriek Lidioom. Alle voorgaande afleveringen kunt u terugvinden in ons archief.