Lidioom: Groene varkens

De sneeuw is (voorlopig?) verdwenen. Tijd om ons weer met allerlei groen bezig te houden. Het woord ‘groen’ verwijst niet alleen naar een kleur, maar heeft ook betekenissen als onrijp, ónriep, nag neet riep, sumpel. Daar is een nieuwe betekenis bij gekomen die ik zo verduidelijk: (alles) wat met een (beter) milieu te maken heeft. We hadden al politici die Groenen genoemd worden, je leest over ‘groene plannen’, en vorig jaar mei stond in Trouw deze kop: ‘Nu al een tekort aan groene vakmensen’, ofwel…

Ja: wat zijn dat eigenlijk voor mensen? Nederlandse mannen die zich nog willen bukken om aardbeien te plukken? Nee: we moeten denken aan mensen die windmolens repareren, isoleren: vaklui die in ‘de groene sector’ werken. Of deze betekenis toekomst heeft: we zullen zien.

Wat nou? Wachten of die betekenis op het Journaal komt? Kom nou: we kunnen zelf dat ‘groen’ gaan gebruiken. Groene varkens, verzin ik, zijn varkens die buitenlopen en alleen maar voer uit de buurt krijgen, dat met de kruiwagen (sjörsker) aangevoerd wordt. Waar denk ik dan aan? Gaan de boeren weer voederbieten verbouwen? In een van de Limburgse woordenboeken staat: greun sjnieje oftewel: groene gewassen (af)snijden voor de konijnen, koe of geit. Groenvoer zoals verder gras, klaver (klee), de bladeren van bieten.

Zo zou men een tegenstelling kunnen krijgen tussen dat groenvoer (één woord) en groen voer ofwel voer dat niet bespoten is, opgegroeid zonder kunstmest. Een beetje gezocht? Slechte buut? Nee: Lidioom. Een probeersel om Oos Taal spannender (of rijker) te maken. Met de vraag erbij: is voer alleen voor dieren bestemd, zoals katten- en hondenvoer. Niemand immers zal in een restaurant tevreden opmerken: dat was lekker voer.

Als men ‘voer’ gebruikt voor ons eten is dat negatief: bah mam, det is voor veur de verkes, varkensvoer. In recepten zul je het woord ‘groenvoer’ nog wel niet zien. Een mengsel van sla, andijvie, allerlei kruiden of peultjes heet meestal: rauwkost. Het Duits heeft het woord Grunzeug: (groene) groenten, soepgroenten, kruiden; ‘groen spul’, zullen we zeggen.

Dit is de zoveelste aflevering van de rubriek Lidioom. Alle voorgaande afleveringen kunt u terugvinden in ons archief. In de eerste serie van vijftien wordt uitgelegd wat de betekenis en de bedoeling is van Lidioom.