Lidioom: Idioom voor vakmensen
Witte Donderdag liet ik jullie achter, geachte lezers, met een vreemde zin, uit een mededeling van de overheid. Hier is die nog eens: Onderwerp: Onbeperkt geschikt bij vernieuwing. Gewone woorden, schreef ik, maar wat betekenen de laatste vier?
Dat was geen vraag, zeker niet aan jullie. Eigenlijk was deze zin een antwoord aan querulanten van de gazet, De Limburger, die herhaaldelijk beweren dat dialect ‘leidt tot laaggeletterdheid’, en dat die stumpers een baan wel vergeten kunnen. Ik citeer weer: Maatschappelijk isolement, achterstand op de arbeidsmarkt, werkloosheid en slechtere gezondheid zijn vaak je deel. Je wordt een paria aan de zelfkant van de samenleving. Werkloos, paria – zie hier de verklaring voor het groot tekort aan vakmensen. Dat dialect toch…
Maar waar was ik aan begonnen? Laat ik de gewraakte zin even verhelderen voor deze hele aflevering onbegrijpelijk wordt. Ik had met Onderwerp: Onbeperkt geschikt bij vernieuwing alleen wat willen plagen: zie hoe netjes Nederlands geen goed Nederlands hoeft te zijn. De zin staat in een brief van het CBR die duizenden mensen toegestuurd krijgen. Betekenis (denk ik): die mensen mogen hun rijbewijs laten vernieuwen, omdat hun huisarts geen afwijkingen geconstateerd heeft.
Oei – is dat alles? En wat heeft zoiets met (L)idioom te maken? Niets toch? Ik kan antwoorden: er zal zeker een idioom van ambtenarentaal samen te stellen zijn. Beetje zwak. Ander smoesje dan: deze zin heeft me heel wat plezier opgeleverd; die Lust am Tekst dus? Nee: leedvermaak.
Maar het blijft een moeilijke zin. Interessant lijkt me de kloof tussen de bedenker(s) van deze mededeling en de geadresseerden. Of is slechts lezer Kuipers verbaasd? Ik denk van niet. Misschien is deze zin geschreven, herschreven, hebben er drie baasjes naar gekeken. Het is dan de vraag: was deze mededeling echt voor de geadresseerden bedoeld? We zijn dan op het terrein van de taalfilosofie beland – hoewel aan de rand. Ik ga daar niet verder. Constateer: ik heb me door wrevel over het beschimpen van Oos Taal op een verkeerd pad begeven. Sorry.
Dit is de dertigste aflevering van de rubriek Lidioom, die sinds september van verleden jaar wekelijks onze website versiert. Alle voorgaande afleveringen kunt u terug vinden in ons archief.