Lidioom: Met leaseauto’s naar het OLS
Hemelvaartsdag liet ik u achter met woorden voor vervoermiddelen. Dat was vanwege het woord vaart van Hemelvaart. Ik wou daarmee stoppen: genoeg, maar toen telde ik in het WNT (Woordenboek der Nederlandsche Taal) meer dan 4000 woorden besteed aan de vaarwoorden ‘voortvaren’ en ‘voortvarend’.
En wat vond ik daar? Het woord voortvaring. Betekenis nummer vijf komt rond de Peel voor – ik citeer: (ook gebruikt als ben. voor) het geheel van paard, bijbehorende kar(ren) en tuig. Zo, dat lijkt me een mooie definitie van gevaers ofwel letterlijk gerijds.
Ik keek voor de duidelijkheid nog eens in het woordenboek van het Vinrods. Nou: daar staat vortvares: vervoer, transport. Duidelijk. Meteen erachter komt vortvaring: vervoerMIDDEL Vortvaring geeft dus aan waarmee het vo(e)rtvares plaatsvindt. Daarom de zin: ich wil waal nao ’t OLS in Zaerum zónjig, mae höb gein voertvares (ik wil naar het Oud Limburgs Schuttersfeest, maar heb geen vervoer). .
Dat voertvares lijkt me een mooi woord om af en toe te gebruiken – nietwaar? Nee? – dan verzin ik een ander ‘gevaarswoord’, namelijk lieswage. Dat woord wordt dagelijks gebruikt in Limburg, als leasewage(n) of leaseauto. Hoho: we hebben afgesproken dat we buitenlandse woorden niet altijd gaan verlimburgsen, dat ziet soms kinderachtig uit. Bekijken we dat woord daarom. Het Engelse to lease betekent ‘pachten’, Limburgs pechte, maar een leaseauto is geen pechwagen; je kunt er wel pech aan krijgen. No problem: ga naar de garage: hij wordt gratis gerepareerd, en dat is heel makkelijk: lies – AN ‘licht, soepel, gemakkelijk, meegaand’ en zo verder.
Dat woord lies gebruiken we te weinig, vind ik. Een lies kind? In Duitsland hoor je van ein leises Kind – geen zeurmachine of rouwdouw. Conclusie: een lieswage is een huurwagen die weinig of geen problemen oplevert. By the way: als jullie zondag naar Sevenum gaan, naar het OLS, nemen jullie dan een schutter mee of een schut?
Lidioom is een wekelijkse rubriek op de website van Veldeke Limburg over het eigene van de Limburgse taal. Voor wie het Limburgs beter wil begrijpen of beter wil leren schrijven. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.