Lidioom: Moederplek in de keuken
Over plak en zien broers of neven plek, vlek en vlak zou zeker een boekje te schrijven zijn, suggereerde ik vorige week. Zou ik na mijn voorwerk er serieus aan beginnen? Ik denk dat ik er al genoeg over gezegd heb. Nog een beetje? Vooruit dan. Een Hollandse vlek is in het Limburgs vaak plek geheten. Dat woord staat heel gewoon in de v. Dale: klein gedeelte van de oppervlakte van iets dat anders van kleur of uiterlijk is dan de oppervlakte eromheen. Een blauwe plek!
Nou voldoet het woord moedervlek helemaal aan die omschrijving. Kleine vraag: waarom zeggen we dan niet (ook) *moederplek? Of zou daarmee de (vroegere) plaats van moeder bedoeld zijn? In de keuken aan het aanrecht, bijvoorbeeld.
Andere vraag: moeten we nu het woord moderplek invoeren? Dat is mij wat al te aanpasserig. Ik heb een ander woord gezocht, en stuitte op paeperplek (pepervlek). Dat bestaat (nog) niet – wel peperkoos, in het andere Limburg, zei men me. Betekenis: huidvlekje. Het woorddeel -koos komt misschien van ‘korrel’, heel vroeger coorn. Ach, dat paeperplek is bruikbaar voor die bruine spatjes op de hand of neus.
Zo: ik heb weer een nieuw woord (gemaakt), maar waarom? Wat wil ik? Het Limburgs wat ‘beter’ maken? Of is het gewoon wat spelen? Spelen? Ik stel u voor aan een jongen die zijn Limburgs wil laten klinken en een gedicht maakt over die prachtige paeperplek op de rechter jazeker van zijn nieuwe verovering. Om te zoenen zo mooi. Begrijpt de lezer dat wel? Dat zal wel uit de rest van het gedicht blijken. En anders: het is geschreven!
Een nieuwe vraag: wat wil ik met die verzonnen woorden? Antwoord: die zie ik als materiaal. Materiaal om taalbouwsels te maken, of gewoon mee te spelen. Een nieuw woord kan een spijker zijn die een ander woord zin geeft, door precies op die plaats te staan. Klinkt een beetje gewild. Ben ik wel duidelijk? Wil ik wel duidelijk zijn? Volgende week iets over het waarom…
Dit is al weer aflevering 28 van onze rubriek Lidioom. Alle voorgaande afleveringen kunt u terug vinden in ons archief.