Lidioom: Muisjes zonder staart

Het Limburgs heeft een eigen(aardig) woord voor spruitjes: meuskes, letterlijk ‘kleine kooltjes’, zo zagen we vorige week. We gaan verder met een woord dat erop lijkt (slechts één andere letter): muuskes; dat zijn kleine muisjes. Uiteraard bedoelen we er niet die schattige knaagdiertjes mee maar die korreltjes van ‘beschuit met muisjes’. Voor die korreltjes heeft het Limburgs twee aardige woorden: sókkerkäörkes en moezekeutelkes. Dat woord had het Nederlands ook (muizenkeutels), maar het was waarschijnlijk te lang, dus vielen de keutels af. Zo is strijkje een verkorting van strijkorkestje geworden.

Sókkerkäörkes kunnen we vertalen als ‘suikerkorreltjes’, maar het zijn daarmee nog geen muisjes… Ik ben bang dat het woord käörke (korreltje) aan het verdwijnen is uit het Limburgs. Boerenwoord? In stadse woordenboeken zoekt men het meestal vergeefs. En het woordenboek van Thorn (het Witte Stadje!) verduidelijkt käörke als ‘snufje’: Ei käörke zaot (zout). Het woord ‘snufje’ echter is verwant aan snuiven, snuffelen. Korreltjes snuiven?

Ga daarom mee naar Echt. Daar moppert moeder dat er nog (zo staat in het woordenboek) käörkes sókker op tafel liggen. En wat te denken van het spreekwoord ouch ein blinj hoon vinjt nag waal ins ei käörke, ofwel: ook een blinde kip vind nog wel eens een korreltje.

Goed: ga met die blinde kip mee naar de ware Limburgse muuskes, die men vroeger vooral op jongensscholen zag: spierballen. Deze muuskes komen vermoedelijk vanuit Duitsland, waar spieren Muskeln heten. Dat woord heeft via het Latijn wel wat met ‘moes’ te maken: denk aan de muis van de hand, die verdikking onder de duim.

Laat zitten, laten we die muuskes weer gaan gebruiken. Ik verzin: (…) menneke mit zien muuskes sjoew in de bloes, den nag minder es eier van ein beginnende pöl, ofwel: dat mannetje met zijn ‘muisjes’ bang in de bloes, want ze zijn nog minder (dik) dan eieren van jonge kippen (pölle).

Dit is aflevering 21 van de rubriek Lidioom. Alle voorgaande afleveringen kunt u terug vinden in ons archief.