Lidioom: Pluim voor sjepeuke

Deze week zou ik iets over nieuwe woorden vertellen. Niet in het algemeen, nee: één nieuw woord. Begin dit jaar werd me gevraagd of het Limburgs een eigen woord heeft voor ‘schouderklopje’ ofwel een aanmoediging, goedkeuring.

Ik dacht meteen: zet die vraag op de site van Veldeke (www.veldeke.net), en onmiddellijk kwam een antwoord: allebonneurke. Bedenker/vinder: Yuri Michielsen. Ik bedoel met ‘vinder’: het woord was er al, alleen in het groot: allebonneur, betekenis: ‘goed zo’ (woordenboek Maastricht).

Allebonneur dus. Dat woord staat in verschillende woordenboeken. Betekenis, zoals al gezegd: goed zo, soms met een uitroepteken. In het woordenboek van Valkenburg zag ik een soort synoniem: sjappo. Afkomstig van het Franse chapeau ofwel hoed. De Nederlandse betekenis van schouderklopje, pluim, waardering wijst naar die hoed: even omhoog tillen dat ding, als blijk van waardering, voor een prachtige prestatie bijvoorbeeld.

Betekent sjappo nu dus schouderklopje? Zeker niet: sjappo is net als allebonneur geen zelfstandig naamwoord maar een tussenwerpsel. Je kunt niet zeggen: hij kreeg twee sjappo’s. We moeten er een zelfstandig naamwoord van maken, en liefst een verkleinwoord. Dat werd min of meer gevraagd. Ik dacht aan sjappeuke (denk voor de EU aan hood-heudje), maar nog Limburgser lijkt me sjepeuke. In leenwoorden (en daar niet alleen) laten we graag de zogeheten stomme E horen.

Beetje komedie? Nee: ik zou dit verschijnsel zelfs typisch Limburgs willen noemen. Het waarom is nog nooit goed uitgezocht. Kan me op promEveren…

Volgende week een ander woord dat met sjepe- begint. Denk er wel aan: het meervoud van sjeep is sjeep niet sjepe. De uitspraak is niet helemaal hetzelfde, de spelling wel: ein sjeep – twie sjeep.

 

Dit is al weer de veertigste aflevering van de rubriek Lidioom over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen vindt u terug in ons archief.