Lidioom: Swaffelen tegen Landgravenarin

Lidioom is geen cursus, heb ik vaker gezegd. Het gaat mij om plezier aan taal, Oos Taal. Verder wil ik ver weg blijven van voorschriften en dat-mag-niets. Nadenken mag wel.

Maar wat is juist? Socrates, Spinoza, Kant hebben nooit  Limburgse woorden gehoord. En Lidioom gaat vooral om zulke  woorden. Ook om nieuw gemaakte woorden. Maken? Niets te máken, taal ontstaat spontaan, menen veel deskundigen, zoals de natuur ongevraagd voor nieuwe soorten insecten, kikkers en planten zorgt. Tegenwoordig echter helpt de mens daarbij. Ik lees over monsters van (doorgefokte)  honden die geen levenskans hebben.

Zoiets is met woorden ook gebeurd. Wie herinnert zich nog HET woord van 2008: swaffelen. Ik jat de betekenis bij Wikipedia: het aantikken met de penis, vaak met herhaalde bewegingen, van andermans lichaam of een voorwerp. Geweldig – ik vind vooral dat bewegingen genitaal, pardon: geniaal.

Ik schrijf dit allemaal omdat ik meer dan een week al aangestaard word door een woord dat vraagt: wat wil je van mij? Deug ik soms niet? Ik geef geen antwoord. Het woord is Landgravenaar. Land is wel duidelijk, maar gravenaar? Gravenaar. Zo werd in De Limburger een winkelier uit Ubach over Worms aangeduid die in Spanje vermist werd, waarschijnlijk meegesleurd door een kolkende watermassa.

Landgravenaar. Toen begin jaren tachtig drie dorpen in Zuid-Limburg samen een nieuwe gemeente moesten vormen, diende daar een naam voor te komen. Een nieuwe naam, want geen van de drie was verreweg de grootste. Die nieuwe naam werd: Landgraaf. Dat was geen eigennaam maar een zaaknaam. Een landgraaf is een primitief verdedigingswerk, een kilometers lange aarden wal. Een andere naam daarvoor is landweer, van zich weren.

Prachtige historie, maar hoe zou de plaatselijke gazet iemand gaan noemen die daar woonde, in die nieuwe gemeente? Landgraver? Is dat geen boerenknecht? Wat dan? Het zou opmerkelijk moeten zijn maar zeker geen dialect, dat boerse gedoe. Landgravenaar dus, zodat een boerin van de Sjeet (Schaesberg) dan wel een Langravenarin zal heten. Vreselijk.

Reageren? Schrijf naar redactie@veldeke.net

Lidioom is een wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.