Lidioom: Vernieuwing in de klompen

De vorige aflevering leverde opnieuw een nieuw woord op. Wat wil ik toch? Bovendien: nieuwe woorden kúnnen helemaal geen idioom zijn voordat ze de eerste keer verschijnen. Klopt. Daarom nog maar eens de vraag: waarom breng ik die  woorden? Antwoord: ‘voor gekke jen’, hoor je in Roermond nog altijd. Zal wel duidelijk zijn: ‘gekke’ zegt genoeg. Het staat ook in het woordenboek van Thorn: grap. Dan lijkt gekke jen een beetje dubbelop.

Verder: zou dat jen van ‘jennen’ kunnen komen? Best mogelijk. Het Limburgs Etymologisch Woordenboek zegt echter dat jen een trut is, truttige vrouw, boerin. Een scheldwoord zelfs: de verbastering van de voornaam Johanna. Hoezo? Ook het woordenboek van Sittard heeft Jen: Jeanet of Jannetje. Vraag: is Jannetje nu gek of een boerin?

Zo kan ik doorgaan. Geen behoof aan? Behoof? Zeker: behoefte; staat zo in het woordenboek van Valkenburg. Dat hoeft niemand over te nemen. Geen Limburger hoeft (nieuw) Limburgs te schrijven. Wel: dat behoof was voor mij een nieuw woord, zoals voor duizenden andere Limburgers. Lidioom dus.

Lidioom? Hoe zulks? Ik vind het een bijzonder woord – amen. Er zijn honderden van die woorden. Woorden die bijna vergeten zijn. Woorden uit een mislukte buut. Ergens liggen ze stilletjes te denken aan de tijd dat ze wel mee mochten doen. Dat mag nog steeds, als ze zich aanpassen. Klompen en overall uit, jeans aan. Gekke jeans. Eventjes: voor de gekke jen is Lidioom, ‘gekke jeans’ zeker niet.

Nog gauw voor de Pasen: wat wil ik? Eerlijk gezegd: Oos Taal (weer) aantrekkelijk maken  En taal: daar bedoel ik TAAL mee. Niet hoe men woorden precies uitspreekt (het gezeiks over de zachte G), de spelling van instinkers of foutjes bij ‘aantal’, nee: de taal zelf. Daar is te weinig  aandacht voor. Zeker 20.000 vmbo’ers begrijpen normale teksten niet. Teksten: geen geTwitter. Ik laat jullie daarom zitten met de volgende zin uit een brief van Mijn Overheid. Na de datum staat: ‘Onderwerp: Onbeperkt geschikt bij vernieuwing’ – gewone woorden, maar wat betekenen de laatste vier?

Dit is aflevering 29 van de rubriek Lidioom. De tweede serie van 15 zit er bijna op. Alle voorgaande afleveringen kunt u teruglezen in ons archief.