Lidioom: Warmsig nat
Het Limburgse (dat moet wel bewezen worden) achtervoegsel -sig komt vooral bij kleuren voor, zo lijkt het. We hebben gaelsig en greunsig gezien en nog meer. De vraag is: zou dit achtervoegsel nog productief zijn? Productief betekent hier: is -sig makkelijk achter andere woorden te plaatsen? Welk soort woorden dan? Woorden die een kleur aanduiden zijn duidelijk, maar misschien beperkt zich de mogelijkheid tot kleuren die van licht naar donker gaan. Wit en zwart horen daar niet bij, vermoed ik. Griessig daarentegen klinkt voor mij gewoon: ‘Gaan we nog niet? Nae, ich vinj ’t nag get griessig.’
De kleur wit dan? Ik vroeg naar meningen over *witsig. Met dat sterretje liet ik weten dat dit woord (eigenlijk) niet bestaat, een constructie is, verzonnen. Ik had dat mee moeten delen. Ik vroeg naar de mogelijkheid van *witsig, en kreeg twee verklaringen van dat (mogelijke) woord. Sorry: ik vroeg naar een mening over mijn mening dat witsig niet gebruikelijk is, omdat de kleur wit (evenals zwart) geen duidelijke nuances heeft. Een kwestie van gevoel, denk ik. Het heeft weinig of niets met taalwetenschap te maken. Ik moet weer benadrukken: Lidioom is vooral voor schrijvers, en die mogen doen wat ze willen.
Terug naar -sig. Een woord dat ik als kleuter al hoorde is naetsig: een beetje nat, heel vaak van het weer. *Dreugsig evenwel, dat zul je niet horen. Ik moet nu de vraag stellen: heeft dat -sig wellicht wat met de zintuigen vandoen? Kleuren horen bij zien, naetsig is gevoel, bij ‘smaak’ hoor ik nu nog het zoersig van mijn moeder (geb. 1902). Of is het zuursig? Zoersig is AN zuurachtig – dus…
Ik denk dat ik in de jaren die mij nog resten dat -sig niet zal doorgronden – als dat al mogelijk zou zijn. Nog even over die zintuigen. Waarom vind ik naetsig gewoon, en klinken kaodsig (Remunj: kaedsig) en wermsig als een kanarie die de hele dag blaft? Goed: ik hou op met de morfologische bijzonderheden van het Limburgs, en ga verder met opmerkelijke woorden en uitdrukkingen.
Dit is al weer de 17e aflevering van de rubriek Lidioom. Alle voorgaande afleveringen kunt u nalezen in ons archief.