Lidioom: Zo sprak Sarah 87

Nog wat meer over het woorddeel -ein. Als het einen óngerein wordt, hoor ik dat graag. Einen óngerein lijkt me duidelijk en vertaal dat niet in het Algemeen Beschaafd Goois, dan word je uitgelachen (het was daar een ondereen…). Wij aten vroeger elke week wel get óngerein: stamppot. Oei, nou wordt het weer einen óngerein. Rap wat anders.

Ik kreeg een prachtig woord vanuit de diaspora, van Annie van Gansewinkel: deindanger. Letterlijk, als het over vrouwen gaat: de een en de ander. Ik verzin: ze zegden zich deindanger goeiendag, meer niet. Anders gezegd: ze mochten elkaar niet, waren lucht voor elkaar ofwel veurein…

Lucht voor elkaar: kan me dan wel veurein gebruiken voor ‘voor elkaar’? Bestaat dat woord wel? Ik heb in zeven woordenboeken gezocht: niets gevonden. Kan de wetenschap mij helpen? Ik heb gelezen dat de Leerstoel Taalcultuur in Limburg van Maastricht University de taal van Limburgse koeien wil gaan onderzoeken. Koeien loeien, wie zal ‘t boeien hoe?

Nou: het is iets anders: men gaat onderzoeken hoe de boer praat met zijn koeien. Of een zwartbonte, een Hollandse koe dus bij het horen van een zachte G haar achterste benen (academische koeien hebben geen poten) de lucht in smijt. Flauw? Dat zijn meer grappen over onze G.

Oei, nu is het helaas toch einen óngerein. Even repeteren: ik heb het over voorzetsels in combinatie met het woord ‘elkaar’. Dat gebruik ik liever niet. Oos Taal klinkt mooier zonder dat ‘elkaar’. Wie dat niet gelooft: maak zelf zinnen met dat -ein bij verschillende voorzetsels.

Vorige week liet ik u achter met aanein, in betekenissen als ‘achter elkaar’ of ‘voortdurend’, bijvoorbeeld in: ’t bleef aanein raengele (voortdurend regenen). In de zin die volgde,  hae zal aanein waal kömme (aanein is hier ‘binnenkort’) zou ik nu toch liever achterein gebruiken, hoewel ik mijn moeder dat aanein nog hoor zeggen. Mijn onderzoek heeft dus al wat opgeleverd: niet zo onrustig, ze gaat ons achterein wel wat verduidelijken, Sarah 87.

Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl

Lidioom is onze wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn te vinden in ons archief.