’n Laeve lank Limburgs
Dao is de aofgeloupe maonde hiel get te doen gewees euver de streektaolnota ’n Laeve lank Limburgs dee door député Ger Koopmans is aongebooje aon Provincaol Staote. In ’t bezunder de kop op de väörpagina vaan de gezèt De Limburger, dee de strekking vaan de nota get oongelökkeg samevatde es Kind moet over op ‘plat’ waor aonleiing tot verpópzakde en soms veroontwierdegde reacties. Wat dach de provincie wel tot ze awwers kós veursjrieve in wat veur taol tot die hun kinder mote opveuje. Wee de nota leus zal vlot inzien tot de intentie daovaan einegszins genuanceerder ligk. ’t Geit drum tot kinder op peuterspeulzaole neet kriege aongelierd um ’t dialek wat ze vaan hoes oet mètkriege, zoe vlot meugelek in te ruile veur ’t Standaard Nederlands. ’t Geit drum dat dialek neet op veurhand es ’n minderwierdege taol te prizzentere, zoe wie noe wel dèks gebäört.
De totstandkouming vaan de streektaolnota heet hiel get veuj in de eerde gehad. De oersprunkeleke versie kós neet op de instumming rekene vaan de belaankriekste instèllinge die ziech mèt de Limburgse taol bezeg hawwe, de Raod veur ’t Limburgs, de streektaolfunctionaris, Veldeke Limburg en de ander organisaties die ziech vereineg höbbe in ’t Taol en Lèttereplatform Limburg. Umtot député Koopmans altied belije heet tot de provncie ’t streektaobeleid wèlt stimuleren en facilitere meh veur de oetveuring devaan wèlt steune op de organisaties die ziech sinds jaor en daag mèt de Limburgse taol bezeg hawwe, laog ’t veur de hand die organisaties um advies te vraoge. Nao väöl oonderling euverlègk heet dat gerizzelteerd in de nota ’n Laeve lank Limburgs.
De noe veurligkende nota sjets ’t kader boebinne ’t streektaolbeleid vörm zouw mote kriege. Daobij weure drei actielijne aongeduid:
- Taolpromotie, ‘t stimulere vaan ‘t gebruuk vaan ‘t Limburgs en ‘t vergrute vaan de ziechbaarheid devaan.
- Taoleuverdrach, ‘t vraoge vaan aondach veur twietaolegheid in ’t oonderwies en in ‘t bezunder bij de veursjaolse educatie.
- Taolinfrastructuur, e samegoon vaan professioneel instèllinge en touwkomsbestendege vrijwèllegersorganisaties um de ambities op ‘t terrein vaan de regionaal taol vörm te geve.
Mèt naome dat lèste punt vraog um wijer oetwèrking boebij in de nota de suggestie weurt gedoon te koume tot de opriechting vaan ’n Hoes veur ’t Limburgs boe-in de beougde samewèrking gestalte kint kriege. Dat Hoes moot ouch veur de boetewach dé otoriteit weure boe ederein es ierste aanklop mèt vraoge euver ’t Limburgs. D’n député heeft de nota oonverkort doorgesjik nao Provinciaol Staote mèt de mètdeiling tot d’n oetveuringsnota die ’t aongegeve kader in structureel en financieel vörm moot gete nog te verwachte is. Euver d’n termijn boe-op dat zal gebäöre weurt nog euverlègk gepleeg. ’t Inititiatief daoveur ligk in ierste instantie bij de Raod veur ‘t Limburgs, es officieel adviesorgaan vaan de provincie.
Veur de volledegen teks vaan de nota ‘n Laeve lank Limburgs kint geer hei terech.
Commentaar op de nota in de peers
Leonie Cornips, bezunder hoeglieraar Taolcultuur in Limburg aon de Universiteit vaan Mestreech, sjreef nao aonleiing vaan ‘t artikel in De Limburger ‘ne column veur Veldeke, boe-in zie tekst en oetlag gief euver de historie vaan de oontwikkelinge roond ‘t provinciaol streektaolbeleid. Geer kint dee column hei naoleze.
Nao aonleiing vaan de kritiek vaan Leonie Cornips op ‘t artikel in De Limburger heet die gezèt häör oetgenudeg um nog ins in eige wäörd oet te lègke wie dat noe zit mèt de twietaolegheid vaan Limburgse kinder, boe in de streektaolnota vaan de provincie spraoke is. Geer kint dat interview hei bekieke.
Reacties op de kadernota oet ‘t veld
Nao aonleiing vaan de kadernota heet d’n député Ger Koopmans de partije in ‘t veld vaan de streektaol um ‘n reactie gevraog aon de hand vaan ‘n aontal vraoge die heer daotouw geformuleerd had.
In zien reactie oondersjrijf de Raod veur ‘t Limburgs “vaan harte” d’n inhaajd vaan de kadernota. De Raod gief wijer aon tot heer zelf ’n transitietrajek is gestart um te koume tot ‘ne Raod dee naodrökkeleker ’n aofspiegeling zal zien vaan de huidege taolege sameleving in Limburg. Daobij steit samewèrking nèt ander taolorganisaties, meh ouch mèt oonderwiesinstèllinge en mediabureaus, veurop. In dat verband benaodrök de Raod ’t belaank vaan de totstandkouming vaan ’n in de kadernota geneump Hoes veur ’t Limburgs, boe-in alle activiteite roond de Limburgse taol bijeingebrach weure, Geer kint de completen teks vaan de reactie hei leze.
De Lierstool Taolcultuur in Limburg vaan de UM neump in zien reactie de nota e “prima documint”. ‘t Oetveure vaan wetensjappelek oonderzeuk nao de streektaol en ‘t binnehole van fóndse um dat te kinne doen steit centraal in de activiteite die de Lierstool oondernump um de doelstèllinge vaan de kadernota te realisere. Ouch betoog de Lierstool tot de organisaties in ‘t streektaolveld ziech minder nao binne zouwe mote riechte en mie aondacht mote besteie aon ‘t betrèkke vaan nui doelgróppe bij hun werk. De gansen teks vaan de reactie van de Lierstool kint geer hei naoleze.
In ‘n oetgebreide reactie plaots Yuri Michielsen vaan de Limbörgse Academie ‘n aontal kritische kantteikeninge bij de kadernota ‘n Laeve lank Limburgs. Op de ierste plaots weurt volgens häöm in de kadernota ‘t gebruuk en de rol vaan de Limburgse taol op ‘n te traditioneel meneer umsjreve. veural es identiteitsdrager vaan de Limburgse (volks)cultuur, oonderwijl die taol in zien visie ouch ‘n väöl breier functie heet es algemein, daogeleks communicatiemiddel. Wijer vint de Limbörgse Academie tot de rol vaan de Riekseuverheid oonvoldoende beleech weurt, oonderwijl die euverheid ‘n cruciaol rol behuurt te speule in ‘t taolbeleid, al waor ‘t mer um ‘ne wettege groondslaag te beeje veur de oetveuring vaan dat beleid, beveurbeeld bij ‘t geve vaan onderwijs in ‘t Limburgs. In de reactie weurt ouch aongegeve wie de Limbörgse Academie dink de doelstèllinge vaan de nota te concretisere mèt de digitaol projekte die ze oondernump. Veur de gansen teks vaan de reactie klik geer hei.
Reactie vaan Veldeke Limburg
Op verzeuk vaan d’n député heet ouch Veldeke Limburg oondertösse per 14 september 2018 ‘n reactie op de kadernota ‘n Laeve lank Limburgs aon de provincie doen touwkoume. In die reactie tuint Veldeke zien instumming mèt d’n algemeine teneur vaan de nota. Meh plaots dao ouch e paar kritische kanttteikeninge bij. Zoe kinne volgens Veldeke de ambities vaan de nota neet weure woergemaak zoonder ‘n door de provincie oondersjreve streektaolvisie boe-in zoewel de wetensjappeleke, de professionele es d’n amateuristische aondach veur de streektaol tot oetdrökking weurt gebrach. Ouch pleit Veldeke veur ‘n instelling die es oonbetwiste otoriteit op ‘t terrein vaan de Limburgse streektaol kint gelle. Wee de completen teks vaan de reactie vaan Veldeke wèlt naoleze, kint dat hei.
De nota en de reacties dao-op ligke noe bij de provinciaol polletiek. In ierste instantie zal de Commissie Cultuur en Sameleving ziech dao-euver mote buige. De iersvolgende vergadering vaan die commissie steit geagendeerd veur 25 jannewarie 2019 meh op d’n agenda is niks te vinde euver streektaol of euver de streektaolnota. ‘t Zuut d’r dus nao oet tot de behandeling zal weure oegestèld tot nao de verkezinge veur de Provinciaol Staote op 10 miert aonstaonde. En daan is ‘t mer weer aofwachte wie de samestèlling vaan de Staote en vaan ‘t dao-oet te vörme Bestuur zal zien. En wee nuien député veur cultuur weurt beveurbeeld.
Lèste nuits!
Op 22 jannewarie 2019 heet député Ger Koopmans alle commentare, aonvöllinge en aonbevelinge vaan de Limburgse streektaolorganisaties op de nota E Laeve Lank Limburgs, zoewie die heibove stoon besjreve, officieel aongebooje aon de Commissie Cultuur en Sameleving vaan Provinciaol Staote. Geer kint de completen teks boemèt dat gebäörd is hei naoleze. Daomèt steit niks ‘n vlotte behandeling vaan de nota door Provinciaol Staote mie in de weeg. Behalve daan de veur korts gehawwe verkezinge veur Provinciaol Staote en de nao ‘t ziech liet aonzien lang dorende formatiebesprekinge. Weurt vervolg.
Allerlèste nuits!
Wie geer höb kinne leze in de gezèt höbbe veer sinds kort e nui College vaan Gedeputeerde Staten. En ‘t is ‘n hiel bezunder, naomelek extra parlementair college, dus zoonder tot veuraof euvereinstumming mèt de partije in Provinciaol Staote is bereik euver ‘t program. Meh dat wèlt neet zègke tot GS gei program heet. En wat ouch bezunder is: veur ‘t iers steit dao in expliciet get vermeld euver de Limburgse taol. Letterlek steit in ‘t Collegeprogram: “Wij stimuleren een integrale, gezamenlijke streektaalaanpak vanuit de streektaalorganisaties. Dialect kan ook een rol spelen op andere beleidsvelden, zoals eenzaamheid” bij senioren.” En tot ouch de jäög neet vergete weurt bliek oet ‘n ander passage, boe-in steit: “Wij willen jongeren meer bewust maken en deelgenoot maken van de Limburgse omgeving en het Limburgse verleden. Bijvoorbeeld door het stimuleren van streektaal…”. Dat gief goojen hoop veur eus Limburgse taol. Noe nog op zeuk nao ‘n mierderheid in Provinciaol Staote. Veer hawwe uuch op de huugde.
Obbenuits beginne
’t Extra parlementair College vaan Gedeputeerde Staten heet ’n oonverwach eind gekrege. Nao aonleiing vaan artikele in de Limburger en NRC euver integriteitskwesties traoj neet allein ’t college meh ouch gouverneur Bovens aof, nog veurtot e rapport euver de kwesties waor versjene. Oondertösse zien veer ‘nen interim commissaris vaan de keuning (Remkes) en ‘ne nuie gouverneur (Roemer) wijer en is dao ouch e nui college vaan députés. Geert Gabriëls (Greun Links) heet daobij de Limburgse streektaol in zien portefeuille. Meh: nui college, nui nota’s. In december 2021 heet Geert Gabriëls de Beleidsbreef Erfgood gepubliceerd mèt dao-in de door ’t colleesj veurgenome acties inzake de versjèllende erfgooddisciplines, boe-oonder de streektaol. En daomèt begint de discussie euver eus taol vaan veur aof aon. Oondertösse zien al weer ’n aontal inspraokbijeinkomste georganiseerd boe-bij ouch de dialectorganisaties hun verhaol höbbe kinne vertèlle. Veur e verslaag daovaan kint geer hei klikke.